30 oktober, 2005

77 - Adriaan van Dis compleet! (deel 2)

In deel 1 van het verslag van mijn zoektocht eindigde ik met de belofte dat ik zou vertellen hoe ik de laatste loodjes van mijn Adriaan van Dis-collectie binnen haalde. Deze laatste loodjes zijn het zwaarst, maar dat heeft niet eens met de prijs van de boeken te maken. Het heeft vooral te maken met mijn eigen criteria: de boeken in mijn kast moeten in zeer goede staat zijn, dus geen vlekken of vouwen hebben, een onbeschadigde rug, geen ex-bibliotheekexemplaren en zeker geen namen van anderen erin geschreven hebben.

Ik heb in de loop van de jaren gemerkt dat internet een steeds belangrijker rol ging spelen bij de zoektocht naar boeken. Verrassend genoeg niet eens langs de gebruikelijke paden van Antiqbook en Amazon, ik vind veel materiaal "gewoon" bij Marktplaats. Ik vraag mij altijd af hoe succesvol dat kan zijn: waarom zet iemand een bibliofiele uitgave bij Marktplaats? Wat is de kans dat een boekenliefhebber net dat boek zoekt en net op dat moment op Markplaats kijkt, want een maand eerder of later en het boek staat er niet meer. Terwijl in (online) winkels boeken gerust jarenlang blijven wachten op een koper en er dus meer kans is op succes. Dat auto's en cd's worden verkocht via Marktplaats en eBay begrijp ik, maar bibliofiele boeken?

Hoe dan ook, ik heb mijzelf de discipline aangeleerd van tijd tot tijd mijn verlanglijst door een aantal zoekmachines te halen. Zo vond ik via Marktplaats vond ik in januari 2004 "Een waarze sat", een speciale Van Dis- uitgave van Wolters Noordhoff, voor luttele euro's. Eerder schreef ik al hoe ik via internet beslag legde op "Brieven zonder grieven", de speciale uitgave van de PTT ter gelegenheid van de Gouden Brief-uitreiking op 10 april 1997. Dat was bij antiquariaat Festina Lente in Groningen.

Doordat ik zo kritisch ben duurde het bijvoorbeeld heel lang voordat ik de verzameluitgave vond waarin de toneelstukken "Een uur in de wind. Komedie om geld" en "Tropenjaren" zijn opgenomen. Dat is een hele kwetsbare uitgave, waardoor ik jarenlang alleen maar lelijke had gezien. Maar in juli 2004 stond bij - alweer - Kok in Amsterdam een mooi exemplaar. Sterker nog: ik heb dit boek zelfs twee keer aangeschaft, zoals ik al eerder schreef. Maar dat had meer met mijn gebrekkige administratie te maken dan met mijn verzamelbehoefte.

Met deze aankopen had ik alle uitgaven van Van Dis zelf compleet, op één na. Ik miste wel nog wat secundair werk, onder meer de al eerder genoemde publicatie over Nathan Sid en Zilver van Ruud Kraaijeveld, uitgegeven door Walva Boek, maar die tikte ik in maart 2005 op de kop.
Ook zocht ik nog naar een uitgave van Tropenjaren in een verzamelbundel samen met "De zaak" van Mensje van Keulen en "Heden Christine" van Thomas Verbogt. Dit was een uitgave van uitgeverij Veen in paperback, met geel omslag. Een typische goedkope publicatie, met als gevolg dat het gele omslag vrijwel altijd verkleurd is. Maar ik wacht liever, dan dat ik ga voor mindere kwaliteit. Op 1 september 2005 - mijn trouwdag - liep ik echter (alweer!!) Kok binnen toen mijn oog viel op een prachtig geel boekje, zonder verkleuring. 19 Jaar na verschijning was dit exemplaar voor 8 euro van mij. Een last viel van mij af: voor zover volgens mij mogelijk was Van Dis compleet in mijn kast. 

En Kok had zelfs nog een heel smakelijk toetje voor mij. Want naast dit boekje stond iets dat ik nog nooit had gezien, een kleine uitgave uit Veenendaal met de toepasselijke titel: "Adriaan van Dis in Veenendaal". Het bleek een uitgave met een beschrijving van het bezoek van Van Dis aan het Christelijk Lyceum in Veenendaal tijdens de Boekenweek in 1997. Leerlingen en leraren schrijven over dit bezoek, vergezeld van een paar foto's. Een boekje dat ik nog nooit had gezien, nog nooit van had gehoord, en dat nog nergens is beschreven. En toch is het van mij. En van de KB natuurlijk, maar die heeft alles dus dat is niet eerlijk.


Maar wat was nu die laatste Van Dis uitgave die ik nooit in mijn kast zou krijgen? Ik kende het bestaan van de publicatie "Bergen", uitgegeven in de serie "Noord Holland in proza, poëzie en prenten". Deze serie is uitgegeven door de Culturele Raad Noord-Holland t.g.v. het 25-jarig bestaan van de Tentoonstellingsdienst van deze Culturele Raad. Een bibliofiele serie die zeventig maal gewijd is aan één van de zeventig gemeenten in Noord-Holland en éénmaal aan de provincie als geheel. Diverse auteurs hebben eraan meegewerkt: Louis Ferron, Nicolaas Matsier, Gerrit Krol, A. Alberts, K. Schippers, J. Bernlef, etc. En Van Dis natuurlijk.
Ik zocht de titel al jaren, maar had 'm nog nooit ergens gezien. Ik heb het nog met een bedelbrief aan de provincie geprobeerd en van hen heb ik een kopietje van het deeltje van Van Dis gekregen, maar ik wilde een echte.
Tot op een dag ook hier het wonder gebeurde: mijn reguliere zoektocht langs allerlei zoekmachines leverde een "hit" op "Bergen" bij Marktplaats. Er blijkt iemand in Friesland te zijn die deze hele serie heeft en aanbiedt via Marktplaats. Alweer de vraag: waarom via Marktplaats? Hoeveel liefhebbers zijn er op Marktplaats voor een bibliofiele uitgave van Louis Ferron? Wat is de kans op een goede prijs? Hoe dan ook, ik zag de advertentie en wist dat ik deze moest hebben, ongeacht de prijs. Maar ik ging natuurlijk wel onderhandelen, zeker toen ik ontdekte dat de verkoper ook het deeltje van Nicolaas Matsier had. Voor 65 euro heb ik ze allebei kunnen kopen en wat ik nooit had gedacht werd toch werkelijkheid: Bergen staat bij mij in de kast te pronken.
Uiteindelijk komt elk boek dat je zoekt een keer op je pad. Het is een kwestie van geduld en ogen open houden. Soms duurt het jaren, soms duurt het decennia, maar er komt een dag dat je kunt en moet toeslaan. Die dag kwam voor mij een paar weken geleden.

Van Dis is nu compleet, maar toch was de vondst van de Veenendaalse uitgave voor mij ook wat zorgelijk: hoeveel Van Dis-uitgaven zijn er nog die ik niet ken? Ben ik eigenlijk wel compleet?
Uiteindelijk is dat natuurlijk niet zo. Ik weet namelijk dat ik nog het AO-boekje over Van Dis moet hebben, en ik weet ook dat er een luxe uitgave van "De vraatzuchtige spreekt" is. Maar de eerste is secundair werk en de tweede is veel te duur (rond de 500 euro, hoewel mijn versie inmiddels ook 80 euro kost) en de titel heb ik in feite al. Onlangs vond ik nog een verwijzing naar het boek "Dossier: Adriaan van Dis" van Judith Minkman (de tekst staat hier). Maar wat is er nog meer beschikbaar? Zie ik titels over het hoofd? Ben ik eigenlijk wel compleet?

Ik hou met één oog internet in elk geval scherp in de gaten. Met het andere oog kijk ik naar mijn rijtje Van Dis. Ik denk niet dat er nog iemand in Nederland is met zo'n rijtje. Eén van de 35 exemplaren van "De Vraatzuchtige spreekt" en één van de exemplaren van "Bergen": wie doet mij dat na? Bijna niemand denk ik, zeker niet nu ik ook dat Veenendaalse boekje heb.

25 oktober, 2005

76 - Cicero afgelopen vrijdag

Ik verdraag de boekenbijlage van de Volkskrant niet meer. Wekelijkse boekenbijlagen bij kranten zijn überhaupt Tantaluskwellingen: er worden je allerlei boeken voorgespiegeld die vrijwel binnen je bereik zijn, maar waar je toch niet aan kan komen. Meestal vanwege de prijs en de hoeveelheid.
Een verzamelaar zoals ik heeft het over het algemeen al druk genoeg met zijn eigen desiderata: het lijstje met boeken dat als eerste prioriteit aan de verzameling moet worden toegevoegd. De titels op dit lijstje zijn allemaal van tijd tot tijd zoekopdrachten in Google, bij Antiqboek of bij Boekwinkeltjes.nl. En verder blijft geen gelegenheid onbenut om in antiquariaten in kasten te kijken, dozen op te tillen of in bakken te graaien om te zien of er misschien nog een titel tussenzit.
Bij deze zoektocht naar specifieke titels doe ik over het algemeen nog vrij veel "bijvangst" op: boeken waarvan ik het bestaan niet kende, maar die bij het zoeken door mijn handen gaan en vervolgens worden aangeschaft omdat ze bij nader inzien cruciaal zijn voor de verzameling.
Zoals ik met betrekking tot mijn Van Dis-collectie beschrijf (hier ook), duurt een zoektocht naar "alles" toch al gauw een jaar of vijftien. Ik schreef al eerder hoe ik vijftien jaar gezocht heb naar een titel van Hugo Brandt Corstius.

Dit alles kost al tijd en geld genoeg. Toch teister ik mijzelf wekelijks met boekenbijlages van kranten. Allereerst die van de Volkskrant, maar bij gelegenheid ook die van NRC Handelsblad en Vrij Nederland. Meestal blijf ik dan achter met een verlangen naar boeken dat waarschijnlijk onvervuld blijft, in het ergste geval met een verlengde verlanglijst.

Candida Höfer aan het werk
Neem nu Cicero - zo heet de boekenbijlage van de Volkskrant - van afgelopen vrijdag. Aangezien ik kranten altijd van achter naar voren lees, begin ik achteraan. Op de achterpagina staat de aankondiging van het boek "Bibliotheken" van Candida Höfer. Dit boek, voorafgegaan door een al wat ouder essay van Umberto Eco, is gevuld met 137 foto's van Europese en Amerikaanse bibliotheken: de Sainte-Geneviève in Parijs, de Anna Amalia in Weimar (voor de brand), de Strahovská knihovna in Praag, de Real Gabinete Poruguês de Leitura in Rio de Janeiro, het van Abbemuseum en natuurlijk Trinity College in Dublin, om er een paar te noemen. Dit boek moet ik dus hebben: 49,61 euro is de drempel.

Op diezelfde pagina de aankondiging van een nieuw deel in de serie Bekroond Europa. Deze week "In de ban van mijn vader" van Sandro Veronesi. Gelukkig maar 8 euro (met bon), want die moet dringend gelezen worden. Een pagina eerder schrijft Wineke de Boer een lovende recensie over "Het roze huis" van Pierre Bergounioux: "Zijn proza is voor alles zintuiglijk: de verteller neemt waar, maar interpreteert nauwelijks, waardoor hij een appèl doet op de verbeeldingskracht van de lezer. (...) Door zijn stijl, gecombineerd met de universele strekking (het najagen van een droombeeld, de weg naar de volwassenheid) plaatst Bergounioux zijn boeken, ondanks het historische kader, buiten elke tijd. Dank aan de vertaalster door wier monnikenwerk we deze weerbarstige, uitzonderlijke romans tot in de eeuwigheid kunnen lezen." Het roze huis gaat mij 18 euro kosten, maar het is deel van een tweeluik waarvan "Een stap en dan de volgende" het andere deel is.
Op diezelfde pagina schrijft H.J. Schoo een prikkelend artikel over het nieuwe boek van Theodore Dalrymple (35,50 euro), "Our culture - what's left of it", een confronterend boek over de samenleving van nu. "Alleen beschaving kan ons redden", zo wordt Dalrymple's boodschap samengevat in een verzameling essays die hij de afgelopen jaren schreef.

En zo gaat het maar door over het ene fraaie boek na het andere, met als klap op de vuurpijl een column van Martin Sommer op de voorpagina over de Frankfurter Buchmesse, waar ik natuurlijk ook niet ben maar hij wel. "Want naar Frankfurt moeten is verschrikkelijk. Maar niet naar Frankfurt mogen is nog veel erger." Het is maar goed dat ik niet naar Frankfurt ga denk ik, de aanblik van al die boeken zou waarschijnlijk onverdraaglijk zijn.
Nee, ik kan de boekenbijlage maar beter laten voor wat hij is. Want na lezing blijf ik achter met een groot besef dat er een wereld vol prachtige boeken is die voor mij onbereikbaar zijn, of waarvoor de tijd mij ontbreekt ze grondig te lezen, waar ik dus uiteindelijk niets van zal weten. Met dat besef leg ik de krant weg en pak ik een boek. Want als ik dan niet alles kan kopen en lezen wat mij langs die weg wordt voorgeschoteld, laat ik dan in elk geval het moois tot mij nemen dat ik wél heb weten te vinden. Zoals het boek "Warmly inscribed" van het schrijversduo annex boekenverzamelaarsduo Lawrence en Nancy Goldstone. Maar daarover vertel ik een volgende keer meer (maar hier vond ik al een aardige recensie)

14 oktober, 2005

75 - Adriaan van Dis compleet! (deel 1)

Het wonder is geschied: ik kan nu met recht zeggen dat ik een verzameling van één schrijver in mijn bibliotheek compleet heb!! Ergens is het de droom van de verzamelaar, maar het levert ook wat leegte op... om mijn verzameling compleet te houden hoef ik alleen maar alert te zijn en de nieuwe uitgaven te kopen. De uitdaging is weg, het zoeken naar bijzondere uitgaven in obscure winkels en vage markten hoeft niet meer.

En om welke schrijver gaat het dan? Hier is... Adriaan van Dis! En wat bezit ik nu dan allemaal van Adriaan. Ik ga er chronologisch - in volgorde van aanschaf - met jullie doorheen.

Het eerste boek dat ik van Van Dis kocht, was meteen zijn literaire debuut: de novelle "Nathan Sid". Uiteraard in de versie die niet in de winkel lag, maar het eerder verschenen nieuwjaarsgeschenk van uitgeverij Meulenhoff. Ik kocht deze Van Dis op 10 mei 1991. Dat betekent dat ik tussen mijn eerste en mijn laatste Van Dis ruim 14 jaar nodig heb gehad aan speurtochten.
Dat jaar kocht ik ook nog "In Afrika", net voor kerst was dat: 21 december 1991. Natuurlijk is ook dit een eerste druk, maar het is ook nog een gesigneerde versie. Ik kocht deze bij De Slegte in Amsterdam.
Na deze twee boeken, niet voor niets bijna de meest bekende van Van Dis, was ik meteen enthousiast over zijn schrijfstijl en wilde ik meer van hem lezen. En lezen betekent bij mij ook aanschaffen. Toch duurde het nog een paar jaar voordat het verzamelen verder ging. Pas op 13 oktober 1994 kocht ik het toen verschenen "Indische Duinen", ook eerste druk, gebonden en met stofomslag. Ook hiervan weet ik nog waar ik het kocht: bij Athenaeum, op het Spui in Amsterdam. Het was destijds een rib uit mijn lijf, want ik was nog student. Maar ik wist dat als ik het toen niet zou kopen, het later alsnog zou moeten. Mogelijk voor meer, maar waarschijnlijk na lang zoeken. En ik had al veel zoekwerk voor de boeg met de rest van zijn oeuvre, dus deze wilde ik dan toch maar vast arresteren.

Weer was het twee jaar stil met het verzamelen van Van Dis, maar toen ging het opeens heel hard. Midden juli 1996 stuitte ik eerst op een centraal exemplaar in mijn verzameling: de bibliofiele uitgave "De vraatzuchtige spreekt", een uitgave van Amo, stond bij De Slegte in Amsterdam op mij te wachten. Voor 35 gulden, niet gek voor een exemplaar dat in een oplage van 35 is gemaakt. Het is dan ook genummerd (nr. 23) en gesigneerd. Diezelfde dag kocht ik nog eerste drukken van "Een barbaar in China", het kleine boekje "Zoen" en een gesigneerd exemplaar van "Casablanca". Allemaal weer in Amsterdam gekocht, deels bij De Slegte en deels bij Kok in de Oude Hoogstraat in Amsterdam.
Ik herinner me dat deze collectieve aanschaf het moment was dat ik besloot dat ik álles van deze schrijver wilde hebben. Ik vond het nog steeds een geweldige verteller (hoewel ik de indruk had dat hij wel steeds over hetzelfde thema schreef...) en bovendien had ik inmiddels zoveel van hem, waaronder een paar redelijke zeldzame uitgaven (de speciale versie van Nathan Sid, de bibliofiele De vraatzuchtige spreekt) en een paar gesigneerde uitgaven, dat ik nu voor volledigheid ging.

En zo geschiedde. Had ik in 1996 al vier titels van Van Dis gekocht, in 1997 kocht ik er weer vier. Allereerst in januari 1997 de Postbank-uitgave "Noord Zuid. Een modern sprookje" (bij Aioloz, in Leiden). Een bedelbrief aan de VSB leverde mij vervolgens in juli de speciale uitgave "Classics" op, een uitgave van de Stichting VSB Fonds t.g.v. de tweede VSB Beurzendag in 1993. Een andere bijzonderheid was "Komedie om geld", een speciale uitgave t.g.v. het tienjarig bestaan van de Optiebeurs. Ook deze aanwinst was het resultaat van een smeekbede aan het secretariaat van de Optiebeurs, dat na een zoektocht door de archieven een exemplaar van in oktober 1997 dit boekje voor mij vond. De hartelijke brief van het secretariaat ("... het was een lange zoektocht, maar wel leuk.") heb ik erbij bewaard...
En dan wordt het in deze fase van de verzameling natuurlijk ook een kwestie van opletten. In de Volkskrant las ik dat bij uitgeverij Herik een bibliofiele uitgave zou verschijnen onder de titel Totok. De eerste, tweede en derde druk (elk 299 exemplaren) verschenen tegelijk, maar ik moest natuurlijk een eerste druk hebben. Bij Scheltema aan het Koningsplein in Amsterdam sloeg ik op 18 november 1997 mijn slag: nummer 275 van 299 was voor mij, en gesigneerd natuurlijk.

Gestaag ging het kopen door. In 1998 werden achtereenvolgens de speciale uitgave t.g.v. Dodenherdenking 1998 toegevoegd ("Een deken van herinnering. Gevolgd door het gedicht "de laatste wereldvrede" door Leo Vroman". Een maandje later, in juni 1998, kocht ik "Het beloofde land".

Daarna duurde het helaas weer bijna een jaar, maar na lang zoeken vond ik in maart 1998 de uitgave van Van Dis samen met Kadir van Lohuizen over Mozambique: "Waar twee olifanten vechten. Mozambique in oorlog".

Twee volgende jaren waren relatief mager, maar in 1999, vlak voor het sluiten van het millennium, ging het hard. Allereerst kocht ik de handelseditie van Palmwijn, dat eerder als boekenweekgeschenk was verschenen. Het boekenweekgeschenk vind je op elke straathoek, maar ik vraag mij af wie ooit deze uitgave kocht. Immers, waarom zou je veel geld betalen voor een boek dat je bijna overal gratis kan krijgen? Maar ik kocht het natuurlijk wel, in juli 1999. Tezelfdertijd vond ik in Hilversum, bij Frans Melk, de eerste druk van "Zilver. Of het verlies van de onschuld", mét stofomslag. Tientallen exemplaren zonder stofomslag zijn door mijn handen gegaan, maar eindelijk vond ik een goed exemplaar.
In september 1999 verscheen de roman "Dubbelliefde", met voorsprong Van Dis' minste boek. Maar ik was in een fase van verzamelen dat inhoud er niet echt meer toe doet: ook dit rampzalige boek hoort in de collectie thuis. Gekocht dus, eerste druk, stofomslag: het vaste patroon.
Tijdens het verzamelen komt onvermijdelijk ook secundair werk op je pad, zoals het boek van Paul Sars "Adriaan van Dis – de zandkastelen van je jeugd". Interessant in dat boek was de bibliografie, waaruit ik leerde dat bij uitgeverij Walva Boek ook secundair werk was verschenen, namelijk een studie over Zilver en Nathan Sid. Die kwam voorlopig op het verlanglijstje, dat gestaag korter werd.

In die jaren publiceerde Van Dis redelijk frequent. Zoals "Op oorlogspad in Japan" in juni 2000. Dat was alweer een makkie: verschijnen, kopen, klaar. Overigens inhoudelijk een ijzersterk boekje, heel anders dan wat hij tot nu toe had geschreven. De beschrijving van zijn reis in Japan en de emoties van de confrontatie met de voormalige bezetter in zijn jeugd zijn emotioneel, en zijn verscheurdheid goed beschreven.

Hetzelfde makkie had ik twee jaar (september 2002)later met de roman "Familieziek", toen Van Dis inmiddels bij zijn nieuwe uitgeverij Augustus, opgestart door ex-Meulenhoff redacteur Tilly Hermans, zat. Familieziek is, met name door de structuur, weer een uitstekend boek. Het thema is nog steeds vergelijkbaar met die uit eerdere boeken, maar anders opgezet. Ik moet eerlijk zeggen dat ik na de verschijning van Dubbelliefde twijfelde of ik door moest gaan met het verzamelen van Van Dis: was het eigenlijk wel zo'n goed schrijver. Maar na verschijning van "Op oorlogspad in Japan" en "Familieziek" wist ik het weer: hij is een uitstekend auteur.
Een jaar na "Familieziek" verscheen een speciale uitgave van het tijdschrift Optima met Adriaan van Dis als gastredacteur onder het thema "vrijtaal", oftewel vrijende talen. Deze uitgave biedt een interessant kijkje in de achtergronden van Van Dis, met name door de bijdragen over de invloed van taal en de achtergronden van taalvarianten in Nederland. Zo zijn er bijdragen van René Appel (over jongerentaal) en Arion (over Papiamento) in te vinden. Voor wie deze Optima nog niet heeft en in taal is geïnteresseerd: een aanrader!

Zo langzamerhand had ik nog maar een heel kort verlanglijstje met Van Dis-items over. Maar de laatste loodjes zijn natuurlijk altijd het zwaarst. Hoe ik deze laatste loodjes uiteindelijk toch binnenhaalde, met een voor mij onverwacht slotakkoord, vertel ik in het tweede deel van het verslag van mijn Van Dis-verzameling.

07 oktober, 2005

74 - Herkend door mijn browser

Aangezien ik veel te lui ben om adressen in te tikken in de werkbalk van mijn browser en zelfs te lui ben om mijn favorieten of bladwijzers aan te klikken, volsta ik meestal met het intikken van een woord uit een URL, en dan brengt Mozilla mij wel waar ik wil... Als ik dus naar www.antiqbook.nl wil om het zoveelste gat in mijn begroting te slaan, hoef ik alleen maar "antiqbook" in te tikken om op de plaats van bestemming te komen, en dat scheelt toch maar mooi vijf letters en twee puntjes. Ik vroeg mij af of dat ook zou werken met mijn favoriete boekenlogs: worden zij aan hun naam herkend of is het nodig de hele URL in te tikken? Als ik bij mijzelf begin: wie "boekensneuper" of "boekenblog" intikt komt vanzelf bij mijn blog terecht, maar wie alleen "sneuper" intikt komt bij "De Sneupers", een vereniging voor historisch onderzoek in Noordoost Friesland. Op de pagina met links van die vereniging sta ik overigens ook, als één na laatste in een hele lange lijst. Gek genoeg krijg ik daar toch nog aardig wat bezoekers van - sneupers trekken elkaar aan, zullen we maar zeggen. 

Maar laat ik eens wat andere experimenten doen. als ik "bibliofilos" intik kom ik niet bij het fraaie weblog van de lezende hostess, maar bij het exclusieve antiquariaat van Luis Bardón Mesa (die doet in "libreria para bibliofilos"). Wie op zijn catalogi klikt, vindt daar onder andere deze uitgave van Cervantes: Het is de "Second Brussels edition, rare, of Cervantes' literary masterpiece, the most well-known Spanish literary piece ever written. Very nice copy, bound in burgundy gilt morocco by A. Palomino, gilt edges." Voor 18.000 euro is hij van jou... 

Ook met boekengek heb ik weinig succes, ik kom niet op het weblog van Martin, de hartstochtelijke boekengek en Büch-liefhebber, maar bij de pagina van Anoeska van 13, die boekengek is en Francine Oomen als favoriete schrijfster heeft. Op de site staan verwijzingen naar de boekengekken Brecht, Lisette, Charlotte, Amanda, Kaylee en Shakari. Zo te zien allemaal meisjes (hoewel Brecht een mooie literaire klank heeft, net als Charlotte). Waarom lezen jongens niet? Op de verzamelpagina met boekengekken zie ik in de gauwigheid alleen Martijn en Xander staan tussen alle meiden. Er zullen dus waarschijnlijk in de toekomst nog veel meer vrouwelijke boekenbloggers opstaan, als dit de trend is, terwijl de mannen hopeloos achterblijven. 

Bij ricksbooks lukt het wel, ik kom daarmee direct op het weblog van Rick's boeken. Maar "ricksbooks" is ook niet een gangbare term natuurlijk. Hetzelfde geldt voor Weirdomusic, dan kom ik weliswaar niet bij zijn weblog, maar wel bij de site (waar staat het linkje naar het weblog trouwens?). "Uitdragerij" lukt ook in één keer ondanks dat het een gangbare term is, dit is een mooi verzamelblog van berichten, waarvan veel over boeken (ik lees vooral die van Sander, die in een Leidse boekhandel werkt). Net als "leeskamer", dat mij direct naar de stek van Jan Coucke brengt. Daarentegen kom ik met "infinity" uit op een site voor home and car audio maar helaas niet op het weblog van Denise Miltenburg. Al met al een wisselend beeld. Ik vrees dat ik toch veroordeeld blijf tot werken met bladwijzers of volledige URL's. Ach, dat is ook een vorm van schrijven. 

03 oktober, 2005

73 - Bericht vanaf de plank - of uit een mandje op Hollands Spoor

Een tijdje geleden kocht ik een fraai boekje van Andrea Kerbaker, "Bericht vanaf de plank". Het is de autobiografie van een boek die vanaf de boekenplank - het is het 10.000ste exemplaar van de eigenaar (daarom heet het boek in andere talen ook "Dix mille" of "Diecimila") - de gelegenheid krijgt te vertellen waar het vandaan komt en langs welke omzwervingen het uiteindelijk op die plank is terechtgekomen.
Het boek vertelt door wie het allemaal is gekocht, wie erin heeft gebladerd, hoe zijn buurboeken uiteindelijk wel werden verkocht en zelf bleef staan. Maar uiteindelijk - omdat het een eerste druk is - krijgt het zijn voorlopig laatste rustplaats op de boekenplank van de nieuwe eigenaar.

Wie is er nooit benieuwd naar de lotgevallen van zijn of haar boeken voordat ze in de boekenkast terechtkwamen? Wie heeft zich nooit afgevraagd hoe de kostbare aankopen ooit in tweedehandsboekwinkels, in uitdragerijen, op markten of zelfs tussen het oud papier terechtkwamen? En erger nog: wie heeft zich nooit afgevraagd waar zijn of haar boeken heengaan als je er zelf niet meer bent om voor ze te zorgen? Welke beslissingen nemen je nabestaanden over je kostbare schatten? Ik heb er hier en hier al eens wat over geschreven....

Kerbaker is niet de enige die het perspectief van het boek als uitgangspunt heeft genomene van een verhaal. In mijn bibliotheek staat ook het boekje Ezelsoor van Kees Stip, in 1957 geschreven in opdracht van de Nederlandse Boekverkopes Bond ter herdenking van haar vijftig-jarig bestaan (met een mooi omslag van Jenny Dalenoord). Ook dit is het verhaal van een boek dat balanceert tussen hoop en vrees, bijna in e ramsj en de papiervernietiger gaat maar toch eindigt op een mooie plek in de boekenkast. 

Maar ik werd opnieuw bij dit thema bepaald toen ik vanmiddag een trein pakte op Hollands Spoor. In de Ako in het station lag zo'n mandje met restanten: een paar oude tijdschriften, een paar hele vage boeken, het vaste werk en alles met 50% kassakorting. Tussen de rotzooi zag ik opeens een exemplaar van dit boekje van Kerbaker liggen, van 10 euro nu voor 5 euro...

Als dit exemplaar ooit de gelegenheid krijgt zijn verhaal te vertellen, dan zal het vertellen van die dag dat er een reiziger langs kwam, gedachteloos een blik wierp in het mandje en een hoekje van het omslag onmiddellijk herkende als een exemplaar uit zijn eigen bibliotheek. Het zal vertellen dat de reiziger het boek uit het mandje haalde, opensloeg en met een glimlach hier en daar een zin las, en het herkende en zich het plezier herinnerde toen hij het verhaal voor de eerste keer las. Het zal vertellen hoe het hoopte dat het bevrijd zou worden uit dat mandje, want dit boek hoort op een plank, dat het bevrijd zou worden omdat het als buur een tijdschrift over wapens had. Het zal vertellen over de teleurstelling toen de reiziger het boek dichtsloeg, teruglegde en haastig de Ako verliet, op weg naar een trein. Het zal vertellen hoe het is blijven hopen op de volgende échte lezer, met liefde voor boeken, die wel een plekje had voor dit boek tussen zijn eigen boeken. Het zal vertellen hoe de avond viel en hoe het boek daar lag, eenzaam en zonder geestverwanten, in dat mandje in de Ako, ergens op een koud station...

Is er een lezer die dit boek wil gaan bevrijden? Als ik nu niet te ver uit de buurt was zou ik nog even langs fietsen om het zelf te gaan doen.