20 december, 2005

84 - Twee kleine aanwinsten

De laatste tijd heb ik helaas weinig mogelijkheden voor uitgebreid boeken zoeken. Maar hier en daar kan ik gelukkig nog net wat oppikken. Net voor sluitingstijd van de boekenmarkt op het Plein in Den Haag liep ik haastig langs de kramen op zoek naar iets wat mogelijk interessant zou kunnen zijn. Mijn favoriet op de boekenmarkten zijn de tafels waarop stapels met boeken liggen, ongesorteerd, die allemaal een euro kosten. Daar word je geconfronteerd met de meest obscure boeken, onleesbare verhandelingen over onbegrijpelijke onderwerpen, jaargangen van vergeten tijdschriften en zo af en toe iets dat echt leuk is. Zo zag ik een boek in een vierkante ribkartonnen omslag met als titel "U zult toch maar een boek uit een van de grootste boekenkasten van Europa willen hebben". Ik wil altijd boeken uit boekenkasten hebben, dus dit boek was voor mij. Ik bleek de hand gelegd te hebben op Proost Prikkels 353, van oktober 1975, met als onderwerp een reportage over het uitgeversdistributiecentrum in De Meern, waar destijds jaarlijks zo'n 15 miljoen boeken omgingen. Mooie foto's van jaren '70 boeken, opgestapeld in gigantische hallen die nu niet meer bestaan. Ik blijk inmiddels 3 Proost Prikkels in mijn bezit te hebben. Over mijn vorige aanwinst, nummer 287, schreef ik hier. De serie loopt nog steeds en is inmiddels de 450 gepasseerd. De firma Proost heeft daarom een catalogus geproduceerd van alle verschenen uitgaven. Ik heb even overwogen een verzameling Proost Prikkels te beginnen, maar heb daar toch maar uit kostenoverwegingen van afgezien.

Het was echt eurodag, want even later liep ik op het station en zag daar een boekje van Geert Mak, "Het eiland", dat maar 1 euro koste. Het is een miniboekje in een nieuwe reeks van uitgeverij B for Books met een mooi doel: "Elke maand verschijnt een nieuw Literair Juweeltje, een goed toegankelijke tekst van een bekende schrijver in een mooi vormgegeven boekje. (...) Zo proberen we van niet-lezers lezers te maken en van weinig-lezers hopelijk graag-lezers" Waarom die uitgeverij dan "before books" heet is mij een raadsel, want before books waren er ook geen lezers... Het verhaal van Mak verscheen overigens al eerder, in zijn boek "De engel van Amsterdam" en beschrijft een krakersgemeenschap op het KNSM-eiland in Amsterdam tot begin jaren '90. Mak vertelt hoe junks, krakers, gelukszoekers, verschoppelingen samenleven op dit stuk Amsterdam, voordat de grote nieuwbouwprojecten startten. Hij beschrijft de onderlinge relaties en ruzies van de mensen en uiteindelijk hoe de plek ontruimt wordt. Omdat het daadwerkelijk geschiedenis is, is wat hij beschrijft ook te traceren. Zoals het volgende: "En toen daalde, alsof de hemel openscheurde, Mutoid Waste neer op het eiland. Plotseling, op een zonnige junimiddag in het jaar 1989, waren ze er. Vijf, zes grote bussen, een generator en een hijskraan reden het eiland op. (...) De Mutoid Waste Company was een dertig man sterke groep die al een jaar of vijftien door Europa trok en zich vestigde op alle plaatsen waar voldoende afval voorhanden was: sloperijen, fabrieken en grote steden. Op dit soort dumpplaatsen vonden ze de bouwstenen voor hun kunstobjecten, die het verhaal moesten vertellen van de zinloosheid van de westerse wegwerpmaatschappij. (...) Ze maakten een poort van aan elkaar gelaste autowrakken. Ze maakten grote vlinders en sprinkhanen van buizen en plastic afval. Aan de kust zetten ze op de hoogste duintop een gigantische vuist van pijpen en vaten, tussen de rookpluimen van de Hoogovens."  En deze is ook mooi: Fraai om te zien dat het verhaal van Mak beelden krijgt. Een mooi cadeautje voor mijzelf in deze kerstdagen. 

12 december, 2005

83 - Bubb 3 – Sneuper 0 (en een rectificatie)

Helaas moet ik bij deze de droeve mededeling doen dat ik niet één van mijn drie begeerde kavels bij de jongste veiling van Bubb Kuyper heb binnengehaald. Het ergste van alles is nog wel dat het kavel waarvan ik bij nader inzien vond dat ik er toch op had moeten bieden, voor een beperkte prijs is weggegaan, terwijl de andere twee kavels meer hebben opgebracht dan gedacht.

Kavel 1591, met die prachtige Nesico, Bordewijk, Vestdijk "and 21 others", door Bubb Kuyper ingeschat op € 80-100, ging inderdaad voor het luttele bedrag van € 100 over naar een nieuwe, ongetwijfeld dolblije, eigenaar. Had ik deze kavel willen binnenhalen, dan had ik natuurlijk meer moeten bieden dan die € 100, maar zou het veel meer dan € 120 geworden zijn? Ik zal het helaas nooit weten.

De andere kavels zijn ruim boven mijn maximum uitgegaan.
Slauerhoff, Roland Holst en Du Perron (1930)
Kavel 1597 (Du Perron, Nescio, Van Looy), waar ik maar liefst 55 euro voor wilde geven ging weg voor 85 euro. En kavel 1614 (Slauerhoff, Elsschot, Bordewijk) was voor mij 80 euro waard
maar ging weg voor 100.


Vestdijk en Du Perron (Scheveningen, 1933)

Wat is de les van dit alles? Dat ik volgende keer nog beter moet nadenken wat ik nu eigenlijk precies wil en voor welke prijs ik de boeken wil kopen. En dat ik dus niet gierig moet zijn. Het heeft niet zoveel zin om het risico te spreiden: beter fors inzetten op één kavel, dan matig op een paar kavels: geboden wordt er toch wel en dan maar liever een knock-out bod doen op iets dat ik toch graag wil hebben.

De tragiek is nu dat ik onderdelen van deze kavels ongetwijfeld over enige tijd ga terugvinden in catalogi van antiquariaten. En dan ga ik onvermijdelijk toch een paar boeken kopen, waarna ik in totaal meer kwijt zal zijn dan ik zou zijn geweest als ik gewoon een beetje slim had geboden.

Maar soit, gebeurd is gebeurd. Het leven van een boekenverzamelaar gaat niet over rozen, maar dat wisten we al.

Iets anders is dat ik had verkondigd dat ik het boek van Paul Collins, Sixpence House, een wat negatief boek vond qua Engelsen en Engeland. De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ik het boek nog lang niet helemaal gelezen had, en mijn oordeel dus was gebaseerd op het eerste deel van het boek. Maar nu ik er wat verder in ben valt het eigenlijk wel mee met die Collins. Hij zeurt net zo hard over Amerikanen als over Engelsen, en in een aantal gevallen toont hij zich Anglofiel (b.v. over de Engelse kranten). Maar eigenlijk is dat zijdelingse informatie. Collins komt op dreef als hij gaat schrijven over de boeken die door zijn handen gaan wanneer hij de afdeling “Amerika” van een plaatselijk antiquariaat moet reorganiseren. Een prachtige passage is wanneer hij beschrijft hoe je boeken beoordeelt op basis van hun omslag. Neem deze passage: “If a book cover has raised lettering, metallic lettering, or raisend metallic lettering, then it is telling the reader: ‘Hello. I am an easy-to-read work on espionage, romance, a celebrity and/or murder.’ To readers who do not care for such things, this lettering tells them: ‘Hello. I am crap’” Verder gaat hij in op beschrijvingen van het boek op de achterkant, geciteerde recensies en auteursfoto’s: “If a color photo of het author occupies the entire front cover, the book is unequivocal crap.” Van dat soort zinnetjes hou ik dus...

Collins heeft een boek geschreven waar volgens mij buiten boekensneupers maar weinig mensen in zijn geïnteresseerd of die velen niet zullen begrijpen. Zoals hij schrijft over het stiekem wegzetten van mooie vondsten in antiquariaten op verborgen plekjes in de kast, zodat je een volgende keer de aankoop kunt doen… dat doe ik ook! Kortom, toch maar uitlezen dat boek voor Collins. En dat moet ook, want veilingen leveren mij niets op dus verse boeken laten nog even op zich wachten...

01 december, 2005

82 - Nagelbijtend wachten op Haarlem

Ik mag dan inmiddels een door de wol geverfde koper op eBay en Markplaats en dergelijke online veilingsites zijn, met fysieke veilingen heb ik weinig ervaring.

Dat is niet zo raar, want dit soort veilingen zijn meestal overdag en/of ver weg, in elk geval verhinderen mijn werkende bestaan of mijn gezinsleven dat ik naar veilingen toe ga om mijn slag te slaan. Tot mijn grote verdriet, want ik realiseer me dat ik geregeld boeken te duur koop in antiquariaten of via internet, die ik mogelijk veel goedkoper via een veiling had kunnen bemachtigen.

Maar zo is het leven, en het houdt het zoeken naar boeken ook een beetje levendig.

Desalniettemin ben ik erg verheugd met Bubb Kuyper. Niet alleen worden daar hele mooie boeken geveild, maar de actuele catalogus is uitvoerig online te bekijken. Het is de derde veiling van de bibliotheek van Boudewijn Büch die plaatsvindt, maar in de slipstream daarvan zijn er nog tal van andere interessante lots. Doordat het zo'n toegankelijke site is, is online bieden erg makkelijk en verleidelijk. Die verleiding heb ik niet kunnen weerstaan, waardoor mijn eerste stappen in dit soort veilingen zijn gezet.

Het mooie van de site van Bubb Kuyper is dat het mogelijk is te zoeken in alle eerdere veilingresultaten. Dat is erg behulpzaam bij het vaststellen van de biedprijs: je kunt goed vergelijken of items waar je op gespitst bent in het verleden ver boven de richtprijs zaten, of niet.

Nadat ik een fikse tijd door de catalogus had gescrolld, heb ik mijn oog laten vallen op drie lots:

1591 Nescio. Mene tekel. Amst., De Bezige Bij, 1946, 1st ed., 44,(2)p., orig. boards (boards partly browned). Blijstra, R. IJzeren vlinders. Bussum, W.N. Dinger, 1927, 1st ed., 75,(4)p., frontisp. A.C. WILLINK, printed in 200 numb. copies, orig. wr. (usual foxing, wr. partly discol., backwr. small stain). - AND 21 others, incl. first editions by F. BORDEWIJK, Haagse mijmeringen (1954, one of 150 clothbound copies w. dustwr.), C. VAN BRUGGEN, Eva (1928), J. SCHEPENS, J. Greshoff, een studie (1938, one of a very small number of copies on handmade paper, signed and "P.E. Geschept papier" by A.A.M. Stols), S. VESTDIJK, De verdwenen horlogemaker (1939).

Om een of andere - achteraf raadselachtige - reden heb ik hier niet op geboden. Stom natuurlijk, want de Bordewijk is prachtig, de Nescio zoek ik al een tijdje en er zitten nog meer dan 15 andere boeken tussen die uit hetzelfde tijdsgewricht komen en dus ongetwijfeld prachtig zijn. Hier heb ik nu al spijt van. Ik heb niet geboden omdat ik dit lot heb afgewogen tegen twee andere, die hieronder staan. Bieden op alledrie werd iets te begrotelijk. Maar heb ik nu een verkeerde keuze gemaakt? Oordeel zelf...

Waar ik wel op geboden heb zijn de volgende items:

1597 Perron, E. du. Het land van herkomst. Amst., Querido, 1935, 1st ed., 496p., orig. giltlettered buckram. = With the often lacking "Verbeteringen" leaf. Batten/ Stols 24.
Nescio (J.H.F. Grönloh). Dichtertje. De uitvreter. Titaantjes. Rott., Nijgh & Van Ditmar, 1933, 2nd ed., 140,(1)p., orig. gilt cl. P.A.H. HOFMAN. - AND 4 others in 6 vols., i.a. J. VAN LOOY, De Wonderlijke Avonturen van Zebedeus (Amst., 1925, 3 vols., woodcut bookdec. J.B. HEUKELOM, orig. unif. wr. One vol. tear in frontwr., otherwise fine).

Het ging mij vooral om de tweede druk van Nescio, waarvoor ik de richtprijs geen slechte vindt en Du Perron is ook leuk. Extra leuk is dat er een aantal andere boeken bij zit, waar ik het bestaan niet van ken, omdat ik niet naar de kijkdagen ben geweest. Mocht ik dit lot winnen, dan wordt het nog spannend. De richtprijs van Bubb Kuyper is 40-50 euro, ik heb maximaal 55 euro geboden.

1614 Slauerhoff, J. Jan Pietersz. Coen. Drama in elf tafereelen. Maastr./ Brussels, A.A.M. Stols, n.d. (1931), 1st ed., 97,(1)p., orig. pict. cl. J. FRANKEN PZN. (Van Dijk 258). Elsschot, W. De leeuwentemmer. Amst., P.N. van Kampen, n.d. (1940), 1st ed., 116p., orig. cl. (owner's entry on first free endpaper). - AND 7 others in 8 vols., i.a. IDEM. Het been. Introd. M. ter Braak (Ibid., idem, n.d. (1931), 1st ed., orig. cl. Fine); F. BORDEWIJK, Noorderlicht (Rott./ The Hague, 1948, 1st ed., orig. gilt and dec. cl. Owner's entry on first free endpaper) and IDEM, Apollyon (Rott., 1941, 1st ed., orig. (sl. duststained) cl.).

Ook bij dit item gaat het mij niet in de eerste plaats om het hoofditem, Slauerhoff, maar om wat er verder bij zit: de eerste drukken van Noorderlicht en Apollyon die ik al een hele tijd zoek. En ook de Elsschot-uitgaven zijn leuk. En wat zou er verder nog bijzitten? De richtprijs is 50-70 euro, mijn bod is maximaal 80 euro.

Inmiddels zijn de items geveild. Ik ben erg benieuwd naar het resultaat. Heb ik de juiste keuze gemaakt en heb ik mijn twee items binnen? Dat kost me dan maximaal 135 euro plus 23,4% toeslag, is 166,59 euro. Flink wat geld, voor een fantastische uitbreiding voor mijn boekenkast? Wat zou het derde item hebben opgebracht? Maak ik de volgende keer een verstandiger keuze?

Nagelbijtend wacht ik de berichten uit Haarlem af.

28 november, 2005

81 - Twee keer raak bij Nayler & Co

Soms moet een boekenzoeker zijn intuïtie volgen. Zoals ik deed toen ik op de Denneweg in Den Haag liep. Ik herinnerde me dat ik daar een tijdje geleden bij Nayler & Co "Among the gently mad" van Nicholas Basbanes kocht, en met mijzelf afsprak nog eens terug te gaan omdat ik de indruk had dat het een prachtig modern antiquariaat was. Nu was het dan zover en ziedaar: ik werd niet teleurgesteld. Want Nayler & Co blijkt een aardige leverancier van boeken over boeken te zijn. Boeken over boeken zijn de laatste tijd mateloos populair en er zijn tal van schrijvers die zich hierop richten en die in staat zijn de juiste snaar te treffen bij de boekenliefhebber. Ik noemde al Basbanes, maar bekend zijn ook John Baxter (A pound of paper), Tom Raabe (Biblioholism), David Meyer (Memoirs of a book snake) of Harold Rabinowitz (A passion for books). 


Bij Nayler & Co vond ik weer twee heel andere boeken.In de eerste plaats het derde boek van het schrijversechtpaar en boekverzamelaarsechtpaar Lawrence & Nancy Goldstone: "Warmly inscribed. The New England Forger and Other Book Tales". De omslag van dit boek staat vol juichende opmerkingen over hun eerdere boeken "Used and rare. Travels in the bookworld" en "Slightly chipped. Footnotes in booklore". Ik denk dat veel van hun inspiratie in deze boeken is gaan zitten want hoewel "Warmly inscribed" een prettig leesbaar en herkenbaar boek over boeken is, mist het toch de toon die het tot een briljant boek zou maken. Vermoedelijk hebben de eerste twee titels dat wel. Het echtpaar schrijft vooral over hoe zij zelf als schrijvers van boeken over boeken door het leven gaan, onder andere bij het bezoeken van bibliotheken, veilingen, boekenbeurzen en bij het geven van lezingen. Het boek staat vol met verwijzingen naar (voor mij onbekende) Amerikaanse antiquariaten en (voor mij onbekende) auteurs, zoals een lyrisch hoofdstuk over (de voor mij onbekende) Max Beerbohm. Het echtpaar gaat uitvoerig in op "the New England forger", een man die boeken met vervalste handtekeningen van auteurs verkoopt. Ze beschrijven hoe de markt voor gesigneerde boeken in elkaar zit en hoe de man uiteindelijk tegen de lamp loopt. Dat gebeurt onder meer doordat hij in zijn eerste vervalsingen zijn eigen boekstempel zet, een zogenaamd 'blindstamp'. Later niet meer, maar voor een aantal boeken is het spoor zo terug te volgen. 

Als verzamelaars kopen de Goldstones het boek dat uiteindelijk tot zijn ondergang leidde: met vervalste handtekeningen, maar door het verhaal erachter waardevol. Ze vragen zich af of boeken gesigneerd door de vervalser zelf, niet ook een verzamelobject kunnen worden en zij overwegen hun boek met vervalste handtekeningen door de vervalser te laten signeren (volgt u het nog?). Dat is een interessante gedachtegang, maar tot mijn verbijstering trof ik bij Amazon een exemplaar van dit boek van de Goldstone mét het stempel van de New England forger én de handtekeningen van de Goldstones. Dus de New England forger heeft een boek over hemzelf en zijn blindstamp, gestempeld met zijn blindstamp, en vervolgens laten signeren door de auteurs. Zijn die handtekeningen nu echt of vals? Of is dat stempel vals? Dit is een heel dubbelzinnig exemplaar, dat is waarschijnlijk de reden dat het voor iets meer dan 500 dollar werd aangeboden. Bij mijn laatste check was het inmiddels weg: iemand had hier veel geld voor over. 

Het tweede boek dat ik kocht is "Sixpence House" van Paul Collins. Ik weet niet zeker of dit een roman is of een verslag of een geromantiseerd verhaal, maar het gaat over een bibliofiel (Collins zelf) die besluit met vrouw en kind vanuit San Francisco naar het boekenstadje Hay-on-Wye in Wales te verhuizen. Hay-on-Wye is onder meer de inspirator geweest van de Nederlandse boekenstad Bredevoort. Zie voor een overzichtje van boekensteden in de wereld mijn verzameling boekenlinks. Collins beschrijft naast zijn leven als bibliofiel in een boekenstad vooral zijn verbazing over Britse gewoontes (op eetgebied, met betrekking tot huizen, over boeken, etc.) maar doet dat helaas nogal negatief. Britten zijn dom, vreemd en doen het allemaal een stuk minder goed dan Amerikanen. Dit boek is dus duidelijk voor de thuismarkt geschreven, maar iets meer respect voor de Britten had wel gemogen. Desondanks is het wel een grappig boek, boordevol details over boeken en boekliefhebbers. Lees hier een interview met de schrijver. Zo bleek maar weer dat met mijn intuïtie niets mis is. Hierdoor was ik voor nog geen 10 euro weer twee fraaie boeken over boeken rijker. Ik denk dat ik maar eens een subcollectie ga maken van boeken over boeken. Ik heb natuurlijk al veel van Büch over dit thema, maar zo langzamerhand blijkt het internationale aanbod op dit gebied toch ook niet mis te zijn. 

18 november, 2005

80 - Google leest mijn weblog mee

We hebben natuurlijk allemaal de berichten gehoord over de belangstelling van Google voor boeken, namelijk het willen scannen van boeken en toegankelijk maken via internet, inmiddels volgt Microsoft het voorbeeld.

Ik las hier een hilarisch artikel over een nieuwe Googledienst, namelijk Google Purge. Een citaat:
"As a part of Purge's first phase, executives will destroy all copyrighted materials that cannot be searched by Google. (...) 'Thanks to Google Purge, you'll never have to worry that your search has missed some obscure book, because that book will no longer exist. And the same goes for movies, art, and music.' (...) Some analysts speculate that the categories of information Google will eventually index or destroy include handwritten correspondence, buried fossils, and private thoughts and feelings."
Ik vrees dat de helft van mijn bibliotheek het slachtoffer wordt van Google Purge, ik het teveel "obscure books". Morgen begin ik te graven aan mijn ondergrondse bibliotheek.

Nu leek Google altijd ver weg, behalve dat het lezers naar mijn weblog stuurt (en daar ben ik weer dankbaar voor). Maar gisteren zag ik dit lijstje bij mijn teller:

1.
17 november
16:54

Chello, Nederland
2.
17 november
16:57
XS4all Internet B.V., Nederland
3.
17 november
17:12
Skynet Belgacom, België
4.
17 november
17:26
Scarlet Network, Nederland
5.
17 november
18:06
Tiscali, Nederland
6.
17 november
18:12
Planet Internet, Nederland
7.
17 november
18:36
EuroNet Internet, Amsterdam, Nederland
8.
17 november
19:08
Casema NV, Nederland
9.
17 november
19:11
Google Inc., Mountain View, Verenigde Staten
10.
17 november
19:19
Telenet, België

Oei, Google leest mee... Ik schrijf natuurlijk over het zoeken naar boeken. Willen ze mij misschien inhuren in hún zoektocht naar boeken, om ze te kunnen indexeren?

Vergeefs natuurlijk, want ik en jullie weten dat er niets gaat boven een echt boek, de geur van lijm, het ritselen van het papier, het voelen van het omslag... daar kan geen eBook tegenop!


11 november, 2005

79 - Max Havelaar op 12 november 2005 op TV

Voor wie deze post nog tijdig leest - gelukkig mag ik nog altijd zo'n 50 mensen per dag ontvangen - zet de DVD recorder op scherp: Max Havelaar komt op TV, op 12 november bij RTL 7. De film over het allerbeste, allerbelangrijkste en allerberoemdste boek uit de Nederlandse literatuur moet je toch wel één keer in je leven gezien hebben. 

Deze film stamt uit 1976 en werd geregisseerd door Fons Rademakers. Rademakers heeft meerdere films gemaakt die raakvlakken hebben met Nederlandse literatuur: "Dorp aan de rivier" (1958) naar het gelijknamige boek van Antoon Coolen, "Het mes", gebaseerd op een verhaal van Hugo Claus, "Als twee druppels water" (1963), gebaseerd op "De donkere kamer van Damocles" van W.F. Hermans, "Mira"(1971) waarvan het scenario is geschreven door Hugo Claus naar de roman "De teleurgang van de Waterhoek" van Stijn Streuvels, "Because of the cats"(1973) met alweer een scenario van Hugo Claus, dit keer naar de gelijknamige roman van Nicholas Freeling en natuurlijk de oscarwinnaar "De aanslag" uit 1986 naar het boek van Mulisch. Voor wie al dit moois wil zien is er een DVD box te koop met alle Rademakers-films. 

Maar wie dat - net als ik - wat teveel van het goede vindt is er nu dus de Max Havelaar op TV. Havelaar wordt gespeeld door Peter Faber, Rutger Hauer is ook van de partij (als Duclari), evenals Joop Admiraal en Sacha Bulthuis. Het camerawerk is van Jan de Bont. Deze film won dan misschien geen Oscar, maar wel de zwaar onderschatte speciale juryprijs op het Filmfestival van Teheran, en daarnaast nog een ereprijs op het Filmfestival van Napels en de Bodil, als beste niet-engelstalige film in Denemarken. 

De film is zoveel mogelijk op authentieke locaties opgenomen. Zo vond men het originele huis waar Multatuli zelf had gewerkt. Uiteraard ging er tijdens de opnamen van alles mis: er ontsnapte een tijger tijdens de opnamen, er ontstond er een rel toen een Nederlandse vlag te lang bleef wapperen op een paleis en met allerlei kunstgrepen moest de lokale bevolking bij de opnamen op afstand worden gehouden. En ondanks dat het een Nederlands-Indonesische coproductie was, was men in Indonesië nogal ontzet over het feit dat ook de Indonesische prinsen in een slecht daglicht werden gezet in de film. Daardoor bleef Max Havelaar tot 1982 verboden in Indonesië. Desalniettemin scheef Newsweek over het resultaat: "A movie that opens up a whole new world". Gaat dat zien dus, morgenavond 12 november om 20.30 uur op RTL7. Voor wie eerst de recensie uit de New York Times uit 1979 wil lezen, klik hier (wel inloggen, haal een inlognaam op bij bugmenot.com). 

09 november, 2005

78 - Boekenblogs

Recentelijk heb ik een paar interessante boekenblogs ontdekt, die ik graag met jullie deel

BookLust beschrijft uiteraard boeken, maar ook meer dan dat: cartoons, kunst en illustraties. Gelukkig is eenvoudig te zoeken via de verschillende categorieën.

BibliOdyssey is een weblog over boeken, wetenschap en boekillustraties. Om niet te zeggen: prachtige illustraties.

Rare book news heeft uiteraard een dagelijkse portie nieuws over zeldzame boeken. Leuk om te lezen wat er in de wereld van boeken gebeurt, hoewel het vaak aan de andere kant van de oceaan is.

In Box of books schrijft iemand over het lezen van en verzamelen van literatuur. Herkenbaar!

En dan een blog waarvan alleen al de titel klopt: Books do furnish a room, de vertelsels van een tweedehands boekhandelaar in North Carolina.

Dit zijn een paar nieuwe ontdekkingen. Voor een lange lijst boeklogs - vooral ook Nederlandstalige - kijk even op mijn pagina met boekenlinks in de categorie weblogs en boekenlinks.

30 oktober, 2005

77 - Adriaan van Dis compleet! (deel 2)

In deel 1 van het verslag van mijn zoektocht eindigde ik met de belofte dat ik zou vertellen hoe ik de laatste loodjes van mijn Adriaan van Dis-collectie binnen haalde. Deze laatste loodjes zijn het zwaarst, maar dat heeft niet eens met de prijs van de boeken te maken. Het heeft vooral te maken met mijn eigen criteria: de boeken in mijn kast moeten in zeer goede staat zijn, dus geen vlekken of vouwen hebben, een onbeschadigde rug, geen ex-bibliotheekexemplaren en zeker geen namen van anderen erin geschreven hebben.

Ik heb in de loop van de jaren gemerkt dat internet een steeds belangrijker rol ging spelen bij de zoektocht naar boeken. Verrassend genoeg niet eens langs de gebruikelijke paden van Antiqbook en Amazon, ik vind veel materiaal "gewoon" bij Marktplaats. Ik vraag mij altijd af hoe succesvol dat kan zijn: waarom zet iemand een bibliofiele uitgave bij Marktplaats? Wat is de kans dat een boekenliefhebber net dat boek zoekt en net op dat moment op Markplaats kijkt, want een maand eerder of later en het boek staat er niet meer. Terwijl in (online) winkels boeken gerust jarenlang blijven wachten op een koper en er dus meer kans is op succes. Dat auto's en cd's worden verkocht via Marktplaats en eBay begrijp ik, maar bibliofiele boeken?

Hoe dan ook, ik heb mijzelf de discipline aangeleerd van tijd tot tijd mijn verlanglijst door een aantal zoekmachines te halen. Zo vond ik via Marktplaats vond ik in januari 2004 "Een waarze sat", een speciale Van Dis- uitgave van Wolters Noordhoff, voor luttele euro's. Eerder schreef ik al hoe ik via internet beslag legde op "Brieven zonder grieven", de speciale uitgave van de PTT ter gelegenheid van de Gouden Brief-uitreiking op 10 april 1997. Dat was bij antiquariaat Festina Lente in Groningen.

Doordat ik zo kritisch ben duurde het bijvoorbeeld heel lang voordat ik de verzameluitgave vond waarin de toneelstukken "Een uur in de wind. Komedie om geld" en "Tropenjaren" zijn opgenomen. Dat is een hele kwetsbare uitgave, waardoor ik jarenlang alleen maar lelijke had gezien. Maar in juli 2004 stond bij - alweer - Kok in Amsterdam een mooi exemplaar. Sterker nog: ik heb dit boek zelfs twee keer aangeschaft, zoals ik al eerder schreef. Maar dat had meer met mijn gebrekkige administratie te maken dan met mijn verzamelbehoefte.

Met deze aankopen had ik alle uitgaven van Van Dis zelf compleet, op één na. Ik miste wel nog wat secundair werk, onder meer de al eerder genoemde publicatie over Nathan Sid en Zilver van Ruud Kraaijeveld, uitgegeven door Walva Boek, maar die tikte ik in maart 2005 op de kop.
Ook zocht ik nog naar een uitgave van Tropenjaren in een verzamelbundel samen met "De zaak" van Mensje van Keulen en "Heden Christine" van Thomas Verbogt. Dit was een uitgave van uitgeverij Veen in paperback, met geel omslag. Een typische goedkope publicatie, met als gevolg dat het gele omslag vrijwel altijd verkleurd is. Maar ik wacht liever, dan dat ik ga voor mindere kwaliteit. Op 1 september 2005 - mijn trouwdag - liep ik echter (alweer!!) Kok binnen toen mijn oog viel op een prachtig geel boekje, zonder verkleuring. 19 Jaar na verschijning was dit exemplaar voor 8 euro van mij. Een last viel van mij af: voor zover volgens mij mogelijk was Van Dis compleet in mijn kast. 

En Kok had zelfs nog een heel smakelijk toetje voor mij. Want naast dit boekje stond iets dat ik nog nooit had gezien, een kleine uitgave uit Veenendaal met de toepasselijke titel: "Adriaan van Dis in Veenendaal". Het bleek een uitgave met een beschrijving van het bezoek van Van Dis aan het Christelijk Lyceum in Veenendaal tijdens de Boekenweek in 1997. Leerlingen en leraren schrijven over dit bezoek, vergezeld van een paar foto's. Een boekje dat ik nog nooit had gezien, nog nooit van had gehoord, en dat nog nergens is beschreven. En toch is het van mij. En van de KB natuurlijk, maar die heeft alles dus dat is niet eerlijk.


Maar wat was nu die laatste Van Dis uitgave die ik nooit in mijn kast zou krijgen? Ik kende het bestaan van de publicatie "Bergen", uitgegeven in de serie "Noord Holland in proza, poëzie en prenten". Deze serie is uitgegeven door de Culturele Raad Noord-Holland t.g.v. het 25-jarig bestaan van de Tentoonstellingsdienst van deze Culturele Raad. Een bibliofiele serie die zeventig maal gewijd is aan één van de zeventig gemeenten in Noord-Holland en éénmaal aan de provincie als geheel. Diverse auteurs hebben eraan meegewerkt: Louis Ferron, Nicolaas Matsier, Gerrit Krol, A. Alberts, K. Schippers, J. Bernlef, etc. En Van Dis natuurlijk.
Ik zocht de titel al jaren, maar had 'm nog nooit ergens gezien. Ik heb het nog met een bedelbrief aan de provincie geprobeerd en van hen heb ik een kopietje van het deeltje van Van Dis gekregen, maar ik wilde een echte.
Tot op een dag ook hier het wonder gebeurde: mijn reguliere zoektocht langs allerlei zoekmachines leverde een "hit" op "Bergen" bij Marktplaats. Er blijkt iemand in Friesland te zijn die deze hele serie heeft en aanbiedt via Marktplaats. Alweer de vraag: waarom via Marktplaats? Hoeveel liefhebbers zijn er op Marktplaats voor een bibliofiele uitgave van Louis Ferron? Wat is de kans op een goede prijs? Hoe dan ook, ik zag de advertentie en wist dat ik deze moest hebben, ongeacht de prijs. Maar ik ging natuurlijk wel onderhandelen, zeker toen ik ontdekte dat de verkoper ook het deeltje van Nicolaas Matsier had. Voor 65 euro heb ik ze allebei kunnen kopen en wat ik nooit had gedacht werd toch werkelijkheid: Bergen staat bij mij in de kast te pronken.
Uiteindelijk komt elk boek dat je zoekt een keer op je pad. Het is een kwestie van geduld en ogen open houden. Soms duurt het jaren, soms duurt het decennia, maar er komt een dag dat je kunt en moet toeslaan. Die dag kwam voor mij een paar weken geleden.

Van Dis is nu compleet, maar toch was de vondst van de Veenendaalse uitgave voor mij ook wat zorgelijk: hoeveel Van Dis-uitgaven zijn er nog die ik niet ken? Ben ik eigenlijk wel compleet?
Uiteindelijk is dat natuurlijk niet zo. Ik weet namelijk dat ik nog het AO-boekje over Van Dis moet hebben, en ik weet ook dat er een luxe uitgave van "De vraatzuchtige spreekt" is. Maar de eerste is secundair werk en de tweede is veel te duur (rond de 500 euro, hoewel mijn versie inmiddels ook 80 euro kost) en de titel heb ik in feite al. Onlangs vond ik nog een verwijzing naar het boek "Dossier: Adriaan van Dis" van Judith Minkman (de tekst staat hier). Maar wat is er nog meer beschikbaar? Zie ik titels over het hoofd? Ben ik eigenlijk wel compleet?

Ik hou met één oog internet in elk geval scherp in de gaten. Met het andere oog kijk ik naar mijn rijtje Van Dis. Ik denk niet dat er nog iemand in Nederland is met zo'n rijtje. Eén van de 35 exemplaren van "De Vraatzuchtige spreekt" en één van de exemplaren van "Bergen": wie doet mij dat na? Bijna niemand denk ik, zeker niet nu ik ook dat Veenendaalse boekje heb.

25 oktober, 2005

76 - Cicero afgelopen vrijdag

Ik verdraag de boekenbijlage van de Volkskrant niet meer. Wekelijkse boekenbijlagen bij kranten zijn überhaupt Tantaluskwellingen: er worden je allerlei boeken voorgespiegeld die vrijwel binnen je bereik zijn, maar waar je toch niet aan kan komen. Meestal vanwege de prijs en de hoeveelheid.
Een verzamelaar zoals ik heeft het over het algemeen al druk genoeg met zijn eigen desiderata: het lijstje met boeken dat als eerste prioriteit aan de verzameling moet worden toegevoegd. De titels op dit lijstje zijn allemaal van tijd tot tijd zoekopdrachten in Google, bij Antiqboek of bij Boekwinkeltjes.nl. En verder blijft geen gelegenheid onbenut om in antiquariaten in kasten te kijken, dozen op te tillen of in bakken te graaien om te zien of er misschien nog een titel tussenzit.
Bij deze zoektocht naar specifieke titels doe ik over het algemeen nog vrij veel "bijvangst" op: boeken waarvan ik het bestaan niet kende, maar die bij het zoeken door mijn handen gaan en vervolgens worden aangeschaft omdat ze bij nader inzien cruciaal zijn voor de verzameling.
Zoals ik met betrekking tot mijn Van Dis-collectie beschrijf (hier ook), duurt een zoektocht naar "alles" toch al gauw een jaar of vijftien. Ik schreef al eerder hoe ik vijftien jaar gezocht heb naar een titel van Hugo Brandt Corstius.

Dit alles kost al tijd en geld genoeg. Toch teister ik mijzelf wekelijks met boekenbijlages van kranten. Allereerst die van de Volkskrant, maar bij gelegenheid ook die van NRC Handelsblad en Vrij Nederland. Meestal blijf ik dan achter met een verlangen naar boeken dat waarschijnlijk onvervuld blijft, in het ergste geval met een verlengde verlanglijst.

Candida Höfer aan het werk
Neem nu Cicero - zo heet de boekenbijlage van de Volkskrant - van afgelopen vrijdag. Aangezien ik kranten altijd van achter naar voren lees, begin ik achteraan. Op de achterpagina staat de aankondiging van het boek "Bibliotheken" van Candida Höfer. Dit boek, voorafgegaan door een al wat ouder essay van Umberto Eco, is gevuld met 137 foto's van Europese en Amerikaanse bibliotheken: de Sainte-Geneviève in Parijs, de Anna Amalia in Weimar (voor de brand), de Strahovská knihovna in Praag, de Real Gabinete Poruguês de Leitura in Rio de Janeiro, het van Abbemuseum en natuurlijk Trinity College in Dublin, om er een paar te noemen. Dit boek moet ik dus hebben: 49,61 euro is de drempel.

Op diezelfde pagina de aankondiging van een nieuw deel in de serie Bekroond Europa. Deze week "In de ban van mijn vader" van Sandro Veronesi. Gelukkig maar 8 euro (met bon), want die moet dringend gelezen worden. Een pagina eerder schrijft Wineke de Boer een lovende recensie over "Het roze huis" van Pierre Bergounioux: "Zijn proza is voor alles zintuiglijk: de verteller neemt waar, maar interpreteert nauwelijks, waardoor hij een appèl doet op de verbeeldingskracht van de lezer. (...) Door zijn stijl, gecombineerd met de universele strekking (het najagen van een droombeeld, de weg naar de volwassenheid) plaatst Bergounioux zijn boeken, ondanks het historische kader, buiten elke tijd. Dank aan de vertaalster door wier monnikenwerk we deze weerbarstige, uitzonderlijke romans tot in de eeuwigheid kunnen lezen." Het roze huis gaat mij 18 euro kosten, maar het is deel van een tweeluik waarvan "Een stap en dan de volgende" het andere deel is.
Op diezelfde pagina schrijft H.J. Schoo een prikkelend artikel over het nieuwe boek van Theodore Dalrymple (35,50 euro), "Our culture - what's left of it", een confronterend boek over de samenleving van nu. "Alleen beschaving kan ons redden", zo wordt Dalrymple's boodschap samengevat in een verzameling essays die hij de afgelopen jaren schreef.

En zo gaat het maar door over het ene fraaie boek na het andere, met als klap op de vuurpijl een column van Martin Sommer op de voorpagina over de Frankfurter Buchmesse, waar ik natuurlijk ook niet ben maar hij wel. "Want naar Frankfurt moeten is verschrikkelijk. Maar niet naar Frankfurt mogen is nog veel erger." Het is maar goed dat ik niet naar Frankfurt ga denk ik, de aanblik van al die boeken zou waarschijnlijk onverdraaglijk zijn.
Nee, ik kan de boekenbijlage maar beter laten voor wat hij is. Want na lezing blijf ik achter met een groot besef dat er een wereld vol prachtige boeken is die voor mij onbereikbaar zijn, of waarvoor de tijd mij ontbreekt ze grondig te lezen, waar ik dus uiteindelijk niets van zal weten. Met dat besef leg ik de krant weg en pak ik een boek. Want als ik dan niet alles kan kopen en lezen wat mij langs die weg wordt voorgeschoteld, laat ik dan in elk geval het moois tot mij nemen dat ik wél heb weten te vinden. Zoals het boek "Warmly inscribed" van het schrijversduo annex boekenverzamelaarsduo Lawrence en Nancy Goldstone. Maar daarover vertel ik een volgende keer meer (maar hier vond ik al een aardige recensie)

14 oktober, 2005

75 - Adriaan van Dis compleet! (deel 1)

Het wonder is geschied: ik kan nu met recht zeggen dat ik een verzameling van één schrijver in mijn bibliotheek compleet heb!! Ergens is het de droom van de verzamelaar, maar het levert ook wat leegte op... om mijn verzameling compleet te houden hoef ik alleen maar alert te zijn en de nieuwe uitgaven te kopen. De uitdaging is weg, het zoeken naar bijzondere uitgaven in obscure winkels en vage markten hoeft niet meer.

En om welke schrijver gaat het dan? Hier is... Adriaan van Dis! En wat bezit ik nu dan allemaal van Adriaan. Ik ga er chronologisch - in volgorde van aanschaf - met jullie doorheen.

Het eerste boek dat ik van Van Dis kocht, was meteen zijn literaire debuut: de novelle "Nathan Sid". Uiteraard in de versie die niet in de winkel lag, maar het eerder verschenen nieuwjaarsgeschenk van uitgeverij Meulenhoff. Ik kocht deze Van Dis op 10 mei 1991. Dat betekent dat ik tussen mijn eerste en mijn laatste Van Dis ruim 14 jaar nodig heb gehad aan speurtochten.
Dat jaar kocht ik ook nog "In Afrika", net voor kerst was dat: 21 december 1991. Natuurlijk is ook dit een eerste druk, maar het is ook nog een gesigneerde versie. Ik kocht deze bij De Slegte in Amsterdam.
Na deze twee boeken, niet voor niets bijna de meest bekende van Van Dis, was ik meteen enthousiast over zijn schrijfstijl en wilde ik meer van hem lezen. En lezen betekent bij mij ook aanschaffen. Toch duurde het nog een paar jaar voordat het verzamelen verder ging. Pas op 13 oktober 1994 kocht ik het toen verschenen "Indische Duinen", ook eerste druk, gebonden en met stofomslag. Ook hiervan weet ik nog waar ik het kocht: bij Athenaeum, op het Spui in Amsterdam. Het was destijds een rib uit mijn lijf, want ik was nog student. Maar ik wist dat als ik het toen niet zou kopen, het later alsnog zou moeten. Mogelijk voor meer, maar waarschijnlijk na lang zoeken. En ik had al veel zoekwerk voor de boeg met de rest van zijn oeuvre, dus deze wilde ik dan toch maar vast arresteren.

Weer was het twee jaar stil met het verzamelen van Van Dis, maar toen ging het opeens heel hard. Midden juli 1996 stuitte ik eerst op een centraal exemplaar in mijn verzameling: de bibliofiele uitgave "De vraatzuchtige spreekt", een uitgave van Amo, stond bij De Slegte in Amsterdam op mij te wachten. Voor 35 gulden, niet gek voor een exemplaar dat in een oplage van 35 is gemaakt. Het is dan ook genummerd (nr. 23) en gesigneerd. Diezelfde dag kocht ik nog eerste drukken van "Een barbaar in China", het kleine boekje "Zoen" en een gesigneerd exemplaar van "Casablanca". Allemaal weer in Amsterdam gekocht, deels bij De Slegte en deels bij Kok in de Oude Hoogstraat in Amsterdam.
Ik herinner me dat deze collectieve aanschaf het moment was dat ik besloot dat ik álles van deze schrijver wilde hebben. Ik vond het nog steeds een geweldige verteller (hoewel ik de indruk had dat hij wel steeds over hetzelfde thema schreef...) en bovendien had ik inmiddels zoveel van hem, waaronder een paar redelijke zeldzame uitgaven (de speciale versie van Nathan Sid, de bibliofiele De vraatzuchtige spreekt) en een paar gesigneerde uitgaven, dat ik nu voor volledigheid ging.

En zo geschiedde. Had ik in 1996 al vier titels van Van Dis gekocht, in 1997 kocht ik er weer vier. Allereerst in januari 1997 de Postbank-uitgave "Noord Zuid. Een modern sprookje" (bij Aioloz, in Leiden). Een bedelbrief aan de VSB leverde mij vervolgens in juli de speciale uitgave "Classics" op, een uitgave van de Stichting VSB Fonds t.g.v. de tweede VSB Beurzendag in 1993. Een andere bijzonderheid was "Komedie om geld", een speciale uitgave t.g.v. het tienjarig bestaan van de Optiebeurs. Ook deze aanwinst was het resultaat van een smeekbede aan het secretariaat van de Optiebeurs, dat na een zoektocht door de archieven een exemplaar van in oktober 1997 dit boekje voor mij vond. De hartelijke brief van het secretariaat ("... het was een lange zoektocht, maar wel leuk.") heb ik erbij bewaard...
En dan wordt het in deze fase van de verzameling natuurlijk ook een kwestie van opletten. In de Volkskrant las ik dat bij uitgeverij Herik een bibliofiele uitgave zou verschijnen onder de titel Totok. De eerste, tweede en derde druk (elk 299 exemplaren) verschenen tegelijk, maar ik moest natuurlijk een eerste druk hebben. Bij Scheltema aan het Koningsplein in Amsterdam sloeg ik op 18 november 1997 mijn slag: nummer 275 van 299 was voor mij, en gesigneerd natuurlijk.

Gestaag ging het kopen door. In 1998 werden achtereenvolgens de speciale uitgave t.g.v. Dodenherdenking 1998 toegevoegd ("Een deken van herinnering. Gevolgd door het gedicht "de laatste wereldvrede" door Leo Vroman". Een maandje later, in juni 1998, kocht ik "Het beloofde land".

Daarna duurde het helaas weer bijna een jaar, maar na lang zoeken vond ik in maart 1998 de uitgave van Van Dis samen met Kadir van Lohuizen over Mozambique: "Waar twee olifanten vechten. Mozambique in oorlog".

Twee volgende jaren waren relatief mager, maar in 1999, vlak voor het sluiten van het millennium, ging het hard. Allereerst kocht ik de handelseditie van Palmwijn, dat eerder als boekenweekgeschenk was verschenen. Het boekenweekgeschenk vind je op elke straathoek, maar ik vraag mij af wie ooit deze uitgave kocht. Immers, waarom zou je veel geld betalen voor een boek dat je bijna overal gratis kan krijgen? Maar ik kocht het natuurlijk wel, in juli 1999. Tezelfdertijd vond ik in Hilversum, bij Frans Melk, de eerste druk van "Zilver. Of het verlies van de onschuld", mét stofomslag. Tientallen exemplaren zonder stofomslag zijn door mijn handen gegaan, maar eindelijk vond ik een goed exemplaar.
In september 1999 verscheen de roman "Dubbelliefde", met voorsprong Van Dis' minste boek. Maar ik was in een fase van verzamelen dat inhoud er niet echt meer toe doet: ook dit rampzalige boek hoort in de collectie thuis. Gekocht dus, eerste druk, stofomslag: het vaste patroon.
Tijdens het verzamelen komt onvermijdelijk ook secundair werk op je pad, zoals het boek van Paul Sars "Adriaan van Dis – de zandkastelen van je jeugd". Interessant in dat boek was de bibliografie, waaruit ik leerde dat bij uitgeverij Walva Boek ook secundair werk was verschenen, namelijk een studie over Zilver en Nathan Sid. Die kwam voorlopig op het verlanglijstje, dat gestaag korter werd.

In die jaren publiceerde Van Dis redelijk frequent. Zoals "Op oorlogspad in Japan" in juni 2000. Dat was alweer een makkie: verschijnen, kopen, klaar. Overigens inhoudelijk een ijzersterk boekje, heel anders dan wat hij tot nu toe had geschreven. De beschrijving van zijn reis in Japan en de emoties van de confrontatie met de voormalige bezetter in zijn jeugd zijn emotioneel, en zijn verscheurdheid goed beschreven.

Hetzelfde makkie had ik twee jaar (september 2002)later met de roman "Familieziek", toen Van Dis inmiddels bij zijn nieuwe uitgeverij Augustus, opgestart door ex-Meulenhoff redacteur Tilly Hermans, zat. Familieziek is, met name door de structuur, weer een uitstekend boek. Het thema is nog steeds vergelijkbaar met die uit eerdere boeken, maar anders opgezet. Ik moet eerlijk zeggen dat ik na de verschijning van Dubbelliefde twijfelde of ik door moest gaan met het verzamelen van Van Dis: was het eigenlijk wel zo'n goed schrijver. Maar na verschijning van "Op oorlogspad in Japan" en "Familieziek" wist ik het weer: hij is een uitstekend auteur.
Een jaar na "Familieziek" verscheen een speciale uitgave van het tijdschrift Optima met Adriaan van Dis als gastredacteur onder het thema "vrijtaal", oftewel vrijende talen. Deze uitgave biedt een interessant kijkje in de achtergronden van Van Dis, met name door de bijdragen over de invloed van taal en de achtergronden van taalvarianten in Nederland. Zo zijn er bijdragen van René Appel (over jongerentaal) en Arion (over Papiamento) in te vinden. Voor wie deze Optima nog niet heeft en in taal is geïnteresseerd: een aanrader!

Zo langzamerhand had ik nog maar een heel kort verlanglijstje met Van Dis-items over. Maar de laatste loodjes zijn natuurlijk altijd het zwaarst. Hoe ik deze laatste loodjes uiteindelijk toch binnenhaalde, met een voor mij onverwacht slotakkoord, vertel ik in het tweede deel van het verslag van mijn Van Dis-verzameling.

07 oktober, 2005

74 - Herkend door mijn browser

Aangezien ik veel te lui ben om adressen in te tikken in de werkbalk van mijn browser en zelfs te lui ben om mijn favorieten of bladwijzers aan te klikken, volsta ik meestal met het intikken van een woord uit een URL, en dan brengt Mozilla mij wel waar ik wil... Als ik dus naar www.antiqbook.nl wil om het zoveelste gat in mijn begroting te slaan, hoef ik alleen maar "antiqbook" in te tikken om op de plaats van bestemming te komen, en dat scheelt toch maar mooi vijf letters en twee puntjes. Ik vroeg mij af of dat ook zou werken met mijn favoriete boekenlogs: worden zij aan hun naam herkend of is het nodig de hele URL in te tikken? Als ik bij mijzelf begin: wie "boekensneuper" of "boekenblog" intikt komt vanzelf bij mijn blog terecht, maar wie alleen "sneuper" intikt komt bij "De Sneupers", een vereniging voor historisch onderzoek in Noordoost Friesland. Op de pagina met links van die vereniging sta ik overigens ook, als één na laatste in een hele lange lijst. Gek genoeg krijg ik daar toch nog aardig wat bezoekers van - sneupers trekken elkaar aan, zullen we maar zeggen. 

Maar laat ik eens wat andere experimenten doen. als ik "bibliofilos" intik kom ik niet bij het fraaie weblog van de lezende hostess, maar bij het exclusieve antiquariaat van Luis Bardón Mesa (die doet in "libreria para bibliofilos"). Wie op zijn catalogi klikt, vindt daar onder andere deze uitgave van Cervantes: Het is de "Second Brussels edition, rare, of Cervantes' literary masterpiece, the most well-known Spanish literary piece ever written. Very nice copy, bound in burgundy gilt morocco by A. Palomino, gilt edges." Voor 18.000 euro is hij van jou... 

Ook met boekengek heb ik weinig succes, ik kom niet op het weblog van Martin, de hartstochtelijke boekengek en Büch-liefhebber, maar bij de pagina van Anoeska van 13, die boekengek is en Francine Oomen als favoriete schrijfster heeft. Op de site staan verwijzingen naar de boekengekken Brecht, Lisette, Charlotte, Amanda, Kaylee en Shakari. Zo te zien allemaal meisjes (hoewel Brecht een mooie literaire klank heeft, net als Charlotte). Waarom lezen jongens niet? Op de verzamelpagina met boekengekken zie ik in de gauwigheid alleen Martijn en Xander staan tussen alle meiden. Er zullen dus waarschijnlijk in de toekomst nog veel meer vrouwelijke boekenbloggers opstaan, als dit de trend is, terwijl de mannen hopeloos achterblijven. 

Bij ricksbooks lukt het wel, ik kom daarmee direct op het weblog van Rick's boeken. Maar "ricksbooks" is ook niet een gangbare term natuurlijk. Hetzelfde geldt voor Weirdomusic, dan kom ik weliswaar niet bij zijn weblog, maar wel bij de site (waar staat het linkje naar het weblog trouwens?). "Uitdragerij" lukt ook in één keer ondanks dat het een gangbare term is, dit is een mooi verzamelblog van berichten, waarvan veel over boeken (ik lees vooral die van Sander, die in een Leidse boekhandel werkt). Net als "leeskamer", dat mij direct naar de stek van Jan Coucke brengt. Daarentegen kom ik met "infinity" uit op een site voor home and car audio maar helaas niet op het weblog van Denise Miltenburg. Al met al een wisselend beeld. Ik vrees dat ik toch veroordeeld blijf tot werken met bladwijzers of volledige URL's. Ach, dat is ook een vorm van schrijven. 

03 oktober, 2005

73 - Bericht vanaf de plank - of uit een mandje op Hollands Spoor

Een tijdje geleden kocht ik een fraai boekje van Andrea Kerbaker, "Bericht vanaf de plank". Het is de autobiografie van een boek die vanaf de boekenplank - het is het 10.000ste exemplaar van de eigenaar (daarom heet het boek in andere talen ook "Dix mille" of "Diecimila") - de gelegenheid krijgt te vertellen waar het vandaan komt en langs welke omzwervingen het uiteindelijk op die plank is terechtgekomen.
Het boek vertelt door wie het allemaal is gekocht, wie erin heeft gebladerd, hoe zijn buurboeken uiteindelijk wel werden verkocht en zelf bleef staan. Maar uiteindelijk - omdat het een eerste druk is - krijgt het zijn voorlopig laatste rustplaats op de boekenplank van de nieuwe eigenaar.

Wie is er nooit benieuwd naar de lotgevallen van zijn of haar boeken voordat ze in de boekenkast terechtkwamen? Wie heeft zich nooit afgevraagd hoe de kostbare aankopen ooit in tweedehandsboekwinkels, in uitdragerijen, op markten of zelfs tussen het oud papier terechtkwamen? En erger nog: wie heeft zich nooit afgevraagd waar zijn of haar boeken heengaan als je er zelf niet meer bent om voor ze te zorgen? Welke beslissingen nemen je nabestaanden over je kostbare schatten? Ik heb er hier en hier al eens wat over geschreven....

Kerbaker is niet de enige die het perspectief van het boek als uitgangspunt heeft genomene van een verhaal. In mijn bibliotheek staat ook het boekje Ezelsoor van Kees Stip, in 1957 geschreven in opdracht van de Nederlandse Boekverkopes Bond ter herdenking van haar vijftig-jarig bestaan (met een mooi omslag van Jenny Dalenoord). Ook dit is het verhaal van een boek dat balanceert tussen hoop en vrees, bijna in e ramsj en de papiervernietiger gaat maar toch eindigt op een mooie plek in de boekenkast. 

Maar ik werd opnieuw bij dit thema bepaald toen ik vanmiddag een trein pakte op Hollands Spoor. In de Ako in het station lag zo'n mandje met restanten: een paar oude tijdschriften, een paar hele vage boeken, het vaste werk en alles met 50% kassakorting. Tussen de rotzooi zag ik opeens een exemplaar van dit boekje van Kerbaker liggen, van 10 euro nu voor 5 euro...

Als dit exemplaar ooit de gelegenheid krijgt zijn verhaal te vertellen, dan zal het vertellen van die dag dat er een reiziger langs kwam, gedachteloos een blik wierp in het mandje en een hoekje van het omslag onmiddellijk herkende als een exemplaar uit zijn eigen bibliotheek. Het zal vertellen dat de reiziger het boek uit het mandje haalde, opensloeg en met een glimlach hier en daar een zin las, en het herkende en zich het plezier herinnerde toen hij het verhaal voor de eerste keer las. Het zal vertellen hoe het hoopte dat het bevrijd zou worden uit dat mandje, want dit boek hoort op een plank, dat het bevrijd zou worden omdat het als buur een tijdschrift over wapens had. Het zal vertellen over de teleurstelling toen de reiziger het boek dichtsloeg, teruglegde en haastig de Ako verliet, op weg naar een trein. Het zal vertellen hoe het is blijven hopen op de volgende échte lezer, met liefde voor boeken, die wel een plekje had voor dit boek tussen zijn eigen boeken. Het zal vertellen hoe de avond viel en hoe het boek daar lag, eenzaam en zonder geestverwanten, in dat mandje in de Ako, ergens op een koud station...

Is er een lezer die dit boek wil gaan bevrijden? Als ik nu niet te ver uit de buurt was zou ik nog even langs fietsen om het zelf te gaan doen.

22 september, 2005

72 - Reeksen van reeksen

Boekenreeksen zijn al zo oud als... niet als de weg naar Rome denk ik, maar wel bijna zo oud als de boekdrukkunst. Met enige regelmaat zie ik in boekenkasten bij mensen thuis bijvoorbeeld nog de boekenreeksen van Readers Digest staan, met die crèmekleurige omslag en rode opdruk. Die moeten ooit echt mateloos populair zijn geweest. Maar sinds kort is er weer sprake van een echte hausse en lijken reeksen terug van weggeweest.

Het viel mij op dat juist kranten steeds vaker het initiatief voor dit soort zaken nemen. Kennelijk geïnspireerd door het succes van de Volkskrant en Meulenhoff: zij hadden eerder succes met de Nobelprijsreeks en de Leeslijst; van beide reeksen samen werden 350 duizend boeken verkocht. Veel lezers kochten de hele serie.

Zo kondigt het Parool recent vol trots de bibliotheek van verboden boeken aan: tien boeken die vanaf 1 oktober wekelijks worden gepubliceerd. In ruil voor de bon uit de zaterdageditie van Het Parool en € 5,95 kan elke zaterdag het boek van de week gekocht worden.

Van die serie ga ik denk ik in elk geval "Slachthuis vijf" van Kurt Vonnegut kopen en misschien ook Moravia en De Lados. Dostojevski heb ik al en De Sade, Nin, Templeton en Réage vind ik eigenlijk vooral vermoeiend leesvoer: fijn om met heftige erotische inhoud te choqueren, maar dient het enig doel? Hoe dan ook, volgens het Parool voorzag beeldend kunstenaar Jan Vanriet elk boek van een unieke omslag, wat van deze luxueuze hardcovers echte collectors items maakt. Bestellen dus!

Tegelijkertijd is de nieuwe reeks boeken aangekondigd van de Volkskrant en Meulenhoff. De Volkskrant en Meulenhoff brengen samen tien prijswinnende boeken uit tien Europese landen uit. Samen vormen ze de reeks Bekroond Europa. De reeks bestaat uit boeken die de afgelopen tien jaar een grote literaire prijs wonnen in eigen land. De reeks opent 1 oktober met "Amsterdam" van de Brit Ian McEwan, dat in eigen land de Booker Prize won. Daarna volgen onder meer "Veranderend licht" van de Deen Jens Christian Grondahl (BG Banks Litteraturpris), "De langverwachte" van Abdelkader Benali (Libris Literatuur Prijs) en "In de ban van mijn vader" van de Italiaan Sandro Veronesi (Premio Campiello). De boeken kosten 11 euro zonder en 8 euro met bon. Eigenlijk spreekt deze hele serie mij wel aan, al was het maar omdat ik de meeste niet ken en ze tóch een prijs hebben gewonnen. De titels van Grøndahl, Veronesi, Judith Hermann (Zomerhuis, later), Lucia Etxebarria (Beatriz en de hemellichamen), Ljoedmila Oelitskaja (Reis naar de zevende hemel) en Jean Echenoz (Ik ben weg) zeggen mij niets. Dit moet ik - vermoedelijk tot mijn schande - hier toch bekennen. Maar: er is in elk geval nog heel wat te ontdekken!

Ook Wegener richt zich op prijswinnende boeken. Wegener begint vanaf 8 oktober 2005 de Winnaars Collectie. In deze serie verschijnen vijftien Nederlandstalige romans van auteurs die een belangrijke literaire prijs hebben gewonnen. Het eerste boek dat in de reeks verschijnt is "Het leven is vurrukkulluk" van Remco Campert. In 1976 winnaar van de P.C. Hooftprijs. Op de lijst van 15 te verschijnen boeken staan verder titels als: "De mensen thuis" van Thomas Rosenboom, "De doodshoofdvlinder" van Jan Wolkers, "Werther Nieland"van Gerard Reve, "De verliefde gevangene" van Cees Nooteboom, "Advocaat van de Hanen" van A.F. Th. van der Heyden, "Het stadspaleis" van Geert Mak, "De geruchten" van Hugo Claus en "Ik Jan Cremer" van Jan Cremer. De boeken verschijnen in gebonden exemplaren met harde kaft, omslag en leeslint. Ze zijn te koop tegen de prijs van € 7,50. Van deze reeks zal ik er weinig kopen: Nederlandse literatuur verzamel ik het liefst in oorspronkelijke uitgaves, en nog liever in eerste druk. Dus ik zal deze titels aan mij voorbij laten gaan.

Ondertussen heeft Trouw een eigen boekenreeks gepubliceerd. Daarin zijn tien klassiekers van tien Europese schrijvers geselecteerd. Volgens Trouw zijn het "romans die tezamen een indringend beeld geven van de zeer bewogen twintigste eeuw. Deze unieke werken mogen niet in uw boekenkast ontbreken." Van deze serie ken ik er ééntje niet: Ivo Andric - de brug over de Drina. Maar die verschijnt pas samen met Yourcenar (Herinneringen van Hadrianus) op 21 november. Ik moet dus nog even geduld hebben. Gisteren zijn als het goed is wel "De stille Amerikaan" van Graham Greene en "Bekentenissen van Zeno" van Italo Svevo verschenen. Zonder enige twijfel is het boek van Svevo briljant - net als zijn andere boeken trouwens. Het is één van de weinige boeken die ik blind aan iedereen aanbeveel. Maar of het thuishoort in een serie waar ook "Het proces" van Kafka en "1984" van Orwell in staan weet ik niet. Hoe dan ook, voor 119 euro is de serie te koop. Daarmee is het wel een dure hobby, duurder dan de andere reeksen in elk geval.

NRC is tot slot al enige tijd bezig met De Leesclub waarbij zes meesterwerken uit de Nederlandse literatuur worden besproken. Iedere maand staat een boek centraal. Lezers en redacteuren praten vier weken lang over de belangrijkste aspecten van dat boek. Nu is dat "Het land van herkomst" van Du Perron, maar eerder zijn al Hermans (Ik heb altijd gelijk), Mulisch (Het stenen bruidsbed) en Couperus (De stille kracht) aan de beurt geweest. Wie met alle zes boeken wil meepraten, kan voor 77,45 euro de hele set bestellen.

Het AD doet het weer anders. Daar kan je inschrijven op een 30-delige encyclopedie. En bij de Telegraaf kan je al een tijdje klassieke muziek sparen. De eerste is handig om feitjes over boeken en schrijvers op te zoeken en de tweede is weer aardig als achtergrond bij het lezen, hoewel boek en muziek wel bij elkaar moeten passen natuurlijk. Gelukkig heeft de boekenweek volgend jaar als thema "Boem Paukeslag" en gaat dus over schrijvers en muziek, waarmee ons een weg wordt gewezen uit dit dilemma.

Het probleem is natuurlijk dat je die reeksen nooit helemaal wilt hebben: je hebt er al een paar van of enkele titels spreken je gewoon niet aan. Als je een echte verzamelaar bent, zou je natuurlijk desondanks toch kunnen gaan voor complete reeksen: volledigheid is de drijfveer van de verzamelaar. Maar ik begin er toch maar niet aan. Ik gebruik deze series om voor lage prijzen goede boeken te kopen, en dat de consequentie daarvan is dat in mijn bibliotheek allerlei boeken staan met rugnummers van allerlei series, dat is dan maar zo. Het zijn titels die ik anders toch niet zou verzamelen of in eerste druk zou willen hebben, maar die vanwege de inhoud noodzakelijk zijn op mijn boekenplanken en uiteindelijk in mijn hoofd. En een meevaller is dat ze er over het algemeen prachtig uitzien: hardcovers inderdaad, maar een smaakvolle omslag. Het uiterlijk van mijn boekenrijen knapt er dus ook van op.

Precies een jaar geleden begon de Volkskrant met de al genoemde Nobelprijsbibliotheek. Van die serie van 10 boeken heb ik er uiteindelijk twee gekocht: "De stad der blinden" van Saramago en "Wachten op de barbaren" van Coetzee. Twee boeken overigens die een zeldzame indruk hebben achtergelaten bij mij: meesterwerken, allebei! Gelet op die ervaring - briljante boeken kopen voor weinig geld - ga ik zeker de bovenstaande series in de gaten houden en mijn slag slaan.

31 augustus, 2005

71 - Tijd voor Bordewijk - deel 2

Ik schreef al eerder met enthousiasme over de Parelduiker-uitgave waarin brieven van Bordewijk staan gepubliceerd. Ik werd geattendeerd op deze uitgave door het stuk van Swanborn in De Volkskrant hierover.
Ik beloofde onder meer te schrijven over de periode rond 1956 en over de vraag wat er allemaal in een Bordewijk-verzameling thuishoort.

In het Volkskrant-stuk staat dat de nu gepubliceerde brieven van voor 3 maart 1945 interessant zijn, omdat toen alle bezit van Bordewijk verloren ging bij het bombardement op het Bezuidenhout waar hij toen woonde. Historisch gezien is dat inderdaad interessant, maar eigenlijk heb ik mij altijd het meest verbaasd over een periode van ruim een decennium later.

Het echtpaar Bordewijk heeft toen een tijd gewoond in "Hejmo Nia" in Scheveningen. De naam van het huis is Esperanto voor "ons tehuis" en het pand staat (nog steeds) aan de Parkweg 9a in Scheveningen. In het huis ontstond een groot conflict tussen de andere bewoners en het echtpaar Bordewijk. Er waren beschuldigingen van diefstal en van pesterijen (Bordewijk beweerde dat andere bewoners met een stofzuiger koude lucht door de plafonds in de ruimtes van Bordewijk bliezen om het echtpaar uit huis te jagen) en er werden processen gevoerd onderling (over de financiële huishouding, over huisuitzettingen...) die Bordewijk overigens steevast verloor. Kortom, een merkwaardige periode die niet lijkt te passen bij een schrijver van dit formaat. In de biografie van Bordewijk die Reinold Vugs schreef wordt deze periode in detail beschreven (p. 241-250). Vugs analyseert dat vooral Johanna Bordewijk-Roepman zich in deze conflicten scherp opstelde en zich met name keerde tegen een medebewoner, die zij ervan verdacht homoseksueel te zijn. Daarnaast speelde in dezelfde periode de kwestie van de verstoorde relatie met de ex-vriendin van Johanna: Kitty de Josselin de Jong. Vervolgens legt Vugs een verband tussen deze gebeurtenissen enerzijds en de conflictroman Bloesemtak anderzijds. Interessant is dat Vugs sowieso het leven van Bordewijk beschrijft langs de verschijning van zijn werk. De vraag is natuurlijk altijd hoezeer het werk van de schrijver is beïnvloed door zijn persoonlijke situatie en dat lijkt in dit geval zeker zo te zijn geweest. Uiteindelijk vertrekt het echtpaar in 1956 uit Hejmo Nia, maar ook in de nieuwe woonomgeving beschuldigt Johanna haar omgeving van het doelbewust veroorzaken van koude luchtstromen en harde geluiden.

En dan: wat hoort er allemaal in een Bordewijk-verzameling thuis?
Ikzelf verzamel al heel lang uitgaven van Bordewijk, eigenlijk al sinds ik op de middelbare school werd getroffen door zijn briljante boek “Bint”. Ik heb de verhalen en boeken van Bordewijk sindsdien altijd gewaardeerd, en dus heb ik er ook naar gestreefd een collectie van hem compleet te krijgen. Verzamelen betekent echter steeds keuzes maken. Ik heb de volgende keuzes gemaakt:

Primair werk: al zijn werken horen er natuurlijk in thuis. Maar: wel in eerste druk. Het zoeken naar eerste drukken van werk van Bordewijk valt echter niet mee. De schrijver is al geruime tijd dood en er komt dus niet zoveel van hem op de markt (hoewel je zou denken dat oudere verzamelaars overlijden en er dus wat doorstroming komt). Toch heb ik in de loop van de jaren op de meest uiteenlopende plekken boeken gevonden: "Geachte confrère" lag op een tafel van een boekhandelaar in de Oudemanhuispoort in Amsterdam voor ƒ 25,-, "De wingerdrank" dook ik zoals ik eerder schreef op bij antiquariaat Egidius, "Idem" lag bij Aioloz in Leiden, "Fantastische vertellingen, deel 2" kocht ik bij een particulier, maar ik heb geen idee meer hoe ik daar terecht kwam (het was nog voor de tijd van eBay en Marktplaats), en zo heeft elk boek een historie. "Noorderlicht" kocht ik bij Boek en Glas in de veronderstelling dat het een eerste druk was, maar het was een tweede druk. Ik heb hem gehouden vanwege de omslag: daarop stond de Korenbrug in Leiden, waar ik toen studeerde.
Verder bezit ik facsimiles van “Bint” en “Blokken”. Helaas niet de originelen (iets te begrotelijk), maar vooruitlopend daarop heb ik deze speciale uitgaves wel gekocht. Er is geen twijfel dat ze in de vezameling thuishoren.

Dan komt de vraag hoe je omgaat met pseudoniemen. Bordewijk schreef onder de naam Emile Mandeau het verhaal “Verbrande erven” (een illegale uitgave van De Bezige Bij in de oorlog) en onder de naam “Ton Ven” een aantal rijmpjes. De bundels van Ton Ven zijn hemeltergend slecht, Kees Fens schreef erover "men hoeft niet veel van rijmen te weten om vast te stellen dat Sinterklaas hierbij vergeleken een virtuoos is". Maar ook deze horen in de collectie: het is oorspronkelijk werk van Bordewijk. Bovendien is de bundel "Paddestoelen" uit 1916 zijn eigenlijke debuut als schrijver. Dit boekje heb ik nog nooit ergens aangeboden gezien, is het überhaupt ooit in Nederland verhandeld de laatste decennia? Ik zou het in elk geval graag willen hebben, al heb ik al de tweede druk van deze bundel. In de uitgave van de Parelduiker staat een stukje over deze bundel, met een afbeelding van het omslag van de eerste druk, afkomstig uit het bezit van een verzamelaar. Waar zou hij die ooit opgedoken hebben?

Weer een andere categorie zijn roof- of margedrukken. Ik ken er niet zoveel, maar ik heb bijvoorbeeld twee boekjes van de Avalon Pers (zie ook hier) in Woubrugge: "De publieke fotolach" (1984, oplage 125) en "Straatnamen" (1984, nummer 6 van 100) en van de Bosbespers "Vijf kleine verhalen" uit 1983 (te koop bij antiquariaat Klondyke) . Ik vind dat deze tot de kern horen: het is oorspronkelijk werk, vaak nergens anders te vinden dan in dit soort uitgaves.

Verder is er nog volop secundair werk. Opvallend is dat het AO-boekje over Bordewijk het nummer 1938 heeft. Dat is het jaar dat de eerste druk van Karakter werd uitgegeven.

Het leukste zijn natuurlijk studies in beperkte oplages, zoals het boekje "Schaduw, Stemming en Stil water. Bordewijk en de Haagse straatnamen" van Elly Beukenhorst-Kamp (een uitgave van de Bosbespers uit 1989, oplage: 150. De auteur blijkt bij het NIWI te werken) of het boekje "De hoogten van Doyle, de trog van Bordewijk" (eveneens de Bosbespers, nu uit 1988 met een oplage van alweer 150). Maar ook de biografie van Bordewijk van Reinold Vugs staat in mijn kast, naast bijvoorbeeld twee boeken van Th. Govaart ("Het geclausuleerde beest" en "Meesterschap over het monster") die over Bordewijk gaan.

Dan zijn er tijdschriften die werk van en over Bordewijk publiceren. De recente uitgave van de Parelduiker is een voorbeeld. Ik verzamel tijdschriften in het algemeen niet; de hoeveelheid is eindeloos. Maar het themanummer van de Parelduiker hoort natuurlijk weer wel in mijn bibliotheek: het is meer boek dan tijdschrift wat mij betreft én het gaat voor het overgrote deel over Bordewijk.

Tot slot is er het werk van nazaten. Ik schreef al dat de brief van zijn zoon voor mij wel tot de verzameling behoort, maar alleen omdat het een brief aan mij was over het werk van zijn vader. Een verzamelaar schreef naar aanleiding van mijn vorige stukje over Bordewijk al dat hij de brief van Robert Bordewijk wel wilde hebben voor zijn eigen verzameling. Dat is volstrekt logisch, maar ik sta hem natuurlijk niet af. De andere verzamelaar begreep dat gelukkig ook.
Alle andere willekeurige brieven van Robert boeien mij echter niet. Bordewijk's dochter Nick heeft ook boeken gepubliceerd, onder de naam Nick Funke-Bordwijk (o.a. "Leo", "Millicent" en "Wraak"). Die boeken heb ik niet en ik heb ook nooit de aanvechting gevoeld het te kopen. Heeft iemand ze ooit gelezen?

Kortom, het resultaat van alle keuzes is een aanzienlijke rij Bordewijk in mijn kast waar ik eigenlijk best tevreden over ben. Misschien dat andere verzamelaars andere keuzes maken of meer budget hebben, maar binnen mijn mogelijkheden heb ik heel wat bereikt.

Ik merk dat ik de laatste jaren niet meer zo hard zoek naar Bordewijk; het komt in vlagen. Dat heeft ook te maken dat er maar weinig wordt aangeboden dat ik nog niet ken. Het verschijnen van een catalogus met veel Bordewijk-titels spoort mij af en toe weer aan zoals ik ook niet nalaat van tijd tot tijd bij Antiqbook of op veilingsites te speuren naar Bordewijk. Toch blijkt over het algemeen dat het weinige dat ik nog niet heb helaas vaak onbetaalbaar is.

Ik ben in elk geval blij dat door de Parelduiker weer wat aandacht voor deze grootmeester is ontstaan. Voor wie zich aangespoord weet: de meeste afbeeldingen in deze post heb ik 'geleend' van de database van antiquariaat Klondyke, waar al deze prachtige titels te koop zijn.